ღვთაებრივი იკონომია და საიდუმლოს ქმედითობა

ეკლესიის საიდუმლოებებს იმისათვის გააჩნიათ ხილული სახე, რომ  ქრისტიანებმა,  რამდენადაც ეს შესაძლებელია ამქვეყნიურ ცხოვრებაში, შეძლონ,  მთელი სისავსით განიცადონ საღვთო მადლის მოქმედება, რომელიც აკურთხებს და განსწმედს კაცის  სულსა და ხორცს. წინამდებარე  სტატიაში ავტორი მსჯელობს საიდუმლოს ნამდვილობასა და ქმედითობას შორის არსებულ კავშირზე საიდუმლოთა აღსრულების მეშვეობით, სულიწმინდის მადლის მოქმედებაზე, ასევე ადამიანის მხრიდან მადლის მიღების შესაძლებლობაზეც.

ადამიანის გადარჩენა (ცხონება) შეუძლებელია ეკლესიაში ცხოვრების გარეშე, ხოლო ეს უკანასკნელი უშუალო და უმჭიდროეს კავშირშია  საიდუმლოში  მონაწილეობასთან. პირველ რიგში  ევქარისტიის (ზიარების) საიდუმლოში,  რომელიც მეტაფიზიკურ კონტექსტში შეიძლება გაიგივებულ იქნეს საკუთრივ ეკლესიასთან. ,,მიიღეთ და ჭამეთ: ესე არს ხორცი ჩემი "(მათ . 26:26),''   სხეული მისი, რომელიც ეკლესიაა " (კოლ. 1:24)

ამასთან ერთად, მტკიცება იმისა , რომ ეკლესიური ცხოვრება და საიდუმლოებებში მონაწილეობა ,,ავტომატურად’’ ადამიანს ცხონებას ანიჭებს, შეუძლებელია.  გამომდინარე აქედან, საჭიროა ითქვას, რომ  ცხოვრება ეკლესიაში - აუცილებელი  პირობაა ცხონებისათვის, მაგრამ არასაკმარისი. ხოლო თავის მხრივ მტკიცება იმისა, რომ ცხონებისათვის  ეკლესიური ცხოვრების არასაკმარისობის მიზეზი თავად ეკლესიაა, რომელიც ,,წმინდაა და უბიწო’’ (ეფეს . 5:27)  - ძალიან დიდი კადნიერება და შეცდომა იქნებოდა.

ზოგიერთი ადამიანის რელიგიურ ცნობიერებაში, ეკლესიის სიწმინდე და უბიწოება ხშირად გაიგივებულია ერთი რომელიმე ქრისტიანის პირად ცხოვრებასთან ან ისეთ (არასასიამოვნო) ფაქტთან, რომელსაც შესაძლოა ადგილი ჰქონდეს ქრისტიანის პირად ცხოვრებაში. ამგვარი არასწორი მსჯელობისას წარმოიქმნება დისონანსი, რომელიც განსაკუთრებულად მაშინ ძლიერდება, როდესაც ეკლესიური ადამიანების ცხოვრება აშკარად ემიჯნება ღვთის მცნებებს. ეკლესიის სიწმინდე და უბიწოება გამომდინარეობს არა იმ ადამიანების ცხოვრების წესიდან, რომლებიც ეკლესიაში შედიან, არამედ თავად ეკლესიის ღვთაებრივი ბუნებიდან. ,,5. მე ვარ ვაზი, ხოლო თქვენ ლერწები ხართ, ვინც ჩემში რჩება, ხოლო მე მასში, დიდძალი ნაყოფი გამოაქვს; ვინაიდან უჩემოდ არაფრის ქმნა არ შეგიძლიათ. 6. ვინც არ დარჩება ჩემში, ლერწამივით გადაიგდება და გახმება; შემდეგ კი აგროვებენ, ცეცხლში ყრიან და იწვის.''   (იოანე .15)

თვით ხილული ფორმალური მხარე  ადამიანის ეკლესიურობისა (ღვთისმსახურებაზე ყოფნა, საიდუმლოებებში მონაწილეობა და  თვით სასულიერი ხარისხის ქონაც კი) კიდევ არ ნიშნავს ადამიანის (ლერწის)  კავშირს ქრისტესთან (ვაზთან). ამ უკანასკნელი თეზისის ნათელ დადასტურებად შეგვიძლია აღსარების ლოცვა (რომელიც აღმსარებელზე იკითხება) მივიჩნიოთ, სადაც წერია: ,,მიიღე და შეაერთე მონანული ესე უფალო ჩვენო იესო ქრისტე წმინდასა შენსა ეკლესიასა" [1]. ამგვარად, ის ფაქტი, რომ ცოდვიანი ცხოვრება ადამიანს განაშორებს ქრისტეს სხეულს, ღრმად არის ჩაბეჭდილი საეკლესიო თვითშეგნებაში, თვით საიდუმლოთა დონეზეც კი. ხაზგასასმელია ისიც, რომ ჩვენს მიერ მოყვანილი ,,აღსარების ლოცვები" ეხება ყველა ქრისტიანს, განურჩევლად სულიერი მდგომარეობისა, სამღვდელო ხარისხისა თუ სხვა რამ წოდებისა და ა.შ

ჩვენ ნელ-ნელა მივდივართ  საიდუმლოს ქმედითობასა და ნამდვილობას შორის არსებულ განსხვავების გაგების აუცილებლობასთან. საიდუმლოს ქმედითობაში  აუცილებელია იგულისხმებოდეს მისი  სწორად აღსრულება, ხოლო საიდუმლოს სინამდვილეში - მისი მადლისმიერი მოქმედება კონკრეტულ ადამიანზე - ეკლესიის წევრზე. რომელი კრიტერიუმებით შეიძლება განისაზღვროს  საიდუმლოს ქმედითობა და ნამდვილობა?

მსჯელობს რა საეკლესიო საიდუმლოს ქმედითობაზე დეკანოზი სერგი ბულგაკოვი, წერს შემდეგს: ,,ეკლესიას  ჭეშმარიტად  ქმედითი საიდუმლოებები  აქვს, რაც არის მისი სინამდვილის ერთ-ერთი ნიშანი. ეს ქმედითობა უკავშირდება ეკლესიაში სამოციქულო ხელდასხმის მემკვიდრეობას, იერარქიულობასა და ჭეშმარიტი სწავლების შეურყვნელად დაცვას. საიდუმლოებებში ერთობლივი მონაწილეობა, ანუ ცნობა ერთმანეთის საიდუმლოებებისა არის კიდეც უმთავრესი საფუძველი საეკლესიო ერთობისა" (2), მაგრამ როგორც უკვე ვთქვით, ადამიანის საიდუმლოში მონაწილეობა მიუხედავად იმისა, რომ იგი (საიდუმლო) აღსრულებულია სამოციქულო ხელდასხმის მქონე  მემკვიდრის  (ეპისკოპოსის, მღვდლის) მიერ, ჯერ კიდევ არ იძლევა იმის გარანტიას, რომ მასში მონაწილე ადამიანს იგი საცხონებლად შეექმნება.

საიდუმლო  ,,იმთავითვე ნამდვილია მისი მიმღებისათვის, მაგრამ ჯერ კიდევ არ არის ქმედითი და განწმედელი (მაკურთხეველი).  მასში მონაწილეობა მხოლოდ საწინდარია, თესლია მომავალი განმღმრთობისა, პოტენციური ,,სახეა“ ქრისტეს მომავალი დიდებისა, მაგრამ არანაირად არ არის საკუთრივ  უკვე  დიდება  და არც თავისთავადი საწყისი მისი (ამ დიდების) აღსრულებისა: ეს არის შესაძლებლობა და არა უკვე ნაყოფი (ან მოცემულობა). (3) ამგვარად,  კრიტერიუმები, რომელნიც მამა სერგის მიერ არის შემოთავაზებული, ანუ არსებობა საეკლესიო იერარქიისა მოციქულეობრივი ხელდასხმის მემკვიდრეობით, დაცვა და შენახვა ჭეშმარიტი სწავლებისა (მართლმადიდებლობისა)  და  საიდუმლოებებში მონაწილეობა, არის კრიტერიუმი საიდუმლოს ნამდვილობის და არა მისი ქმედითობისა.  ეს კრიტერიუმები მიესადაგება როგორც ცალკეულ საკრებულოს, ასევე ცალკეულ ადგილობრივ ეკლესიებს.  წესი სამოციქულო მემკვიდრეობის განსაზღვრისა და საიდუმლოებებში მონაწილეობა რეგლამენტირდება  ეკლესიის კრებსითი აზრით, რომელიც ეფუძნება (უნდა ეფუძნებოდეს) მოციქულთა და საეკლესიო კრებათა დადგენილებებს.

სხვა სიტყვებით , საიდუმლოებასთან მიმართებაში შეიძლება ითქვას ,  რომ ნამდვილობა - აუცილებელია ,  მაგრამ არასაკმარისი პირობაა მისი (საიდუმლოს მ.მ) ქმედითობისათვის . ამიტომ იწვევს დეკანოზ სერგი ბულგაკოვის კომენტარი გაუგებრობას : ,, მართლმადიდებელი ელკესია  არ უარყოფს  რომაულ-კათოლიკურ ეკლესიაში საიდუმლოს ნამდვილობას , რამეთუ მათთან  უდავოდ ნარჩუნდება იერარქიის სამოციქულო მემკვიდრეობა , მაგრამ ვინაიდან მათი აღმსარებლობა ცდომილების მატარებელია , ეს თავის მხრივ   საიდუმლოებებში მათთან ერთად პირდაპირ მონაწილეობისა წინაღობას ქმნის [4] როგორც ჩვენ ვხედავთ , მამა სერგის მიერ შემოთავაზებბული კრიტერიუმებიდან , რომაულ-კათოლიკურ ეკლესიასთან მიმართებაში აქტუალური მხოლოდ სამოციქულო ხელდასხმის მემკვიდრეობითობაა . იმ პირობების შეუსრულებლობა , რომლებიც  საიდუმლოს ნამდვილობის განმსაზღვრელნი არიან , თავისთავად უადგილოს ხდის საუბარს მის ქმედითობაზე . ეს აქტუალურია თვით ისეთ  რელიგიურ საზოგადოებასთან მიმართებაშიც კი , რომელნიც ერთიანი, წმინდა, სამოციქულო საყოველთაო ეკლესიასთან ევქარისტიული კავშირის მიღმა იმყოფებიან .   .  

მაშ, რა კრიტერიუმებით არის აუცილებელი ხელმძღვანელობა, ადამიანისადმი ეკლესიის საიდუმლოს ქმედითობის განსაზღვრისათვის? ,,ასეთი ადამიანის ღვთისადმი გულწრფელად  მიმართვისას (მიქცევისას), საიდუმლოში მონიჭებული მადლის ჩანასახი (თესლი) გარდაიქმნება ჭეშმარიტ ,,მსგავსებად" და ამრიგად, მადლი საიდუმლოისა აღარ ,,თვლემს" ადამიანში, არამედ ჭეშმარიტად მოქმედებს და მას ქრისტეს მსგავსს ხდის (ქრისტესთან ერთობაში ყოფნის ძალით მ.მ).  მხოლოდ ასეთ შემთხვევაში ხდება ადამიანისათვის საეკლესიო საიდუმლო ქმედითი, ანუ მაცხოვნებელი. [5] საიდუმლოს ქმედითობის განსაზღვრისათვის სწორედ ამგვარი მიდგომა და თვალსაზრისია  თვისობრივი ეკლესიური ცნობიერებისათვის. ,,და როდესაც შენს გულში არსებულ შემწეობას შენიშნავ, სარწმუნოდ უწყოდე, რომ არა შენს მიღმა მყოფმა მადლმა მოგიხილა, არამედ ნათლისღებისას მიღებული მადლი ამოქმედდა იმ საზომით, რა ზომითაც შენ მოიძულე (ცოდვილი) გულისთქმა და უკუაქციე იგი" (ნათლობისას).[6] (მადლის ამგვარ დანერგვაზე ადამიანის გულში წერს  წმინდა დიადოქოს ფოტიკელი, რომელიც  ამბობს შემდეგს: ნათლისღებითი მადლის გულში შთამკვიდრების შედეგად სატანა განიდევნება გულის სიღრმეებიდან, რომელიც შემდგომ უკვე სხეულში ივანებს და მისი სისუსტის გამო იქიდან ებრძვის სულს, რათა გონება დაატყვევოს ხორციელი ვნებებით. მ.მ).

შეიძლება კი რაციონალურად მიუდგე და განსაზღვრო ის შემთხვევები, როდესაც ,,გულში მადლი მოიხილავს ადამიანს"?,  რა თქმა უნდა, არა. რადგან მხოლოდ ღმერთმა უწყის ადამიანის გულის სიღრმენი და საიდუმლონი. (იერემია. 17:10) . თვით ჩვენთვისაც კი, ჩვენი გულის მოძრაობანი საიდუმლო რჩება, რისთვისაც  ჩვენ წმ. მარდარის სიტყვებით ვლოცულობთ: ,,მეუფეო, ღმერთო მამაო, ყოვლისამპყრობელო, უფალო ძეო, მხოლოდშობილო იესო ქრისტე და წმიდაო სულო, ერთო ღვთაებაო, ერთო ძალო, შემიწყალე მე, ცოდვილი, და რომლითაცა მსჯავრითა უწყი, მაცხოვნე მე, უღირსი მონაჲ შენი; რამეთუ კურთხეულ ხარ შენ საუკუნითგან უკუნისამდე, ამინ." [7] სწორედ ამიტომ, უშუალოდ ზიარების მიღების წინ, მას მერე რა ზედმიწევნით ,,მოვემზადეთ", კვლავაც ვევედრებით: ,,რათა არა სასჯელ, გინა დასასჯელ მექმნას მე ზიარება წმიდათა შენთა უფალო, არამედ საკურნებელად ხორცისა და სულისა". [8]  

ამრიგად, შეუძლებელია განისაზღვროს ის თვალსაჩინო კრიტერიუმები, რომელთა მეშვეობითაც შეიძლება დადგინდეს საიდუმლოს ქმედითობა. ჩვენ შეგვიძლია ერთი რამის დარწმუნებით თქმა, კერძოდ:  თუ ადამიანი ეკლესიის წევრია, მას იქ აღსრულებული საიდუმლო (რომელნიც ნამდვილნი და ქმედითნია) ანიჭებს მადლის სისავსეს, მაგრამ ადამიანის მხრიდან მისი მიღება (დაუნჯება) იმ ხარისხითა და ზომით ხდება, რა საზომითაც მისი გული ღიაა მის (მადლის) მისაღებად. ანუ საიდუმლოს ქმედითობას თითოეული ჩვენთაგანი განისაზღვრავს იმის მიხედვით, რამდენადაც იტევს თავის თავში სულიწმინდის მადლისმიერ მოქმედებას (გამომდინარე შინაგანი - გულის მდგომარეობიდან).

ცოტა ხნით შევჩერდეთ საიდუმლოების ქმედითობაზე. როგორც უკვე გავარკვიეთ,  სულიწმინდის მადლი მთელი თავისი  სისავსით ეკლესიის  საიდუმლოებებში მოქმედებს, მაგრამ თითოეული საიდუმლოში მონაწილე პიროვნება, განსხვავებული საზომით ითვისებს ამ მადლს. განსხვავებულობა განისაზღვრება,  ერთის მხრივ. როგორც  ადამიანის  სურვილიდან გამომდინარე   (იპოსტასური ნების  დონეზე)   დაიტიოს (მიიღოს)  თავის თავში მადლმოსილი ნიჭები, ასევე  მეორეს მხრივ,  გამომდინარე ღვთაებრივი განგებულებიდან.  ,,27. თქვენ კი ქრისტეს სხეული ხართ, ხოლო ცალ-ცალკე – მისი ასოები. 28. დააყენა ღმერთმა ეკლესიაში პირველად მოციქულები, მეორედ მქადაგებელნი, მესამედ მოძღვარნი, მერე კურნებათა ნიჭები, შეწევნანი, მართვანი, სხვადასხვა ენები. 29. ყველა მოციქულია? ყველა მქადაგებელია? ყველა მოძღვარია? ყველას სასწაულთმოქმედება აქვს? 30. ყველას აქვს განკურნებათა ნიჭი? ყველანი ლაპარაკობენ ენებით? ყველანი განმარტავენ? 31. ეშურეთ დიდ ნიჭებს და გაჩვენებთ უფრო აღმატებულ გზას. (1.კორინთ . 12: 27-30) მოციქულის სიტყვებიდან გამომდინარე,  ნათელია, რომ მადლმოსილი ნიჭები  საჭიროა მიწიერი ეკლესიის აღსაშენებლად. ,,რათა სრულეყოთ წმიდები მსახურების საქმისათვის – ქრისტეს სხეულის აღსაშენებლად"(ეფეს . 4:12.) მეორეც, მათი სიუხვე, მრავალფეროვნება,  მადლმოსილი ძალა პირდაპირ კავშირშია იმ ადამიანების კეთილმსახურ ცხოვრებასთან, რომლებიც ეკლესიას შეადგენენ მიწაზე. ,,ეშურეთ დიდ ნიჭებს და მე გაჩვენებთ უფრო აღმატებულ გზას" (1 კორ.12:31). სიტყვებით შეიძლება ითქვას,  რომ როდესაც უფალი ხედავს ადამიანთა გულში იმის  წინაგანწყობას, რომ ისინი მზად არიან უფალთან ერთად შეუდგნენ გოლგოთას (ლუკ. 9:23) მაშინ სულიწმინდის მადლმოსილი ნიჭები  თუ შეიძლება ასე ითქვას,  უფრო დიდი სიუხვით, უფრო ძლიერად, უფრო ღრმად, უფრო საგრძნობლად ეძლევა ადამიანებს  და შესაბამისად მოქმედებს კიდეც მათზე. ხოლო  ამის საპირწონედ,  მიწიერი ეკლესიის ცალკეულ წევრთა შინაგანი აპოსტასია, რაც ვლინდება უფლის მიერ მონიჭებული მადლის, როგორც ქმედითი ძალის შესუსტებაში, სრული კანონზომიერებით განაპირობებს მთლიანი ეკლესიის ორგანიზაციულ  (სამრევლოების, ეპარქიების, ადგილობრივი ეკლესიების)  აპოსტასიას. ამავდროულად შესაძლებლობა ადამიანის ცხონებისა ეკლესიაში, როგორც ფუნდამენტური მიზანი ეკლესიის არსებობისა კვლავაც რჩება. თვით იმ საზოგადოებაშიც კი, სადაც სრულიად დაავადებულნი არიან აპოსტასიით, მხოლოდ ეკლესია რჩება იმ ორგანიზმად, სადაც შესაძლოა მოხდეს შეხვედრა ღმერთსა და ადამიანს შორის, ხოლო სულიწმინდის ნიჭების სიუხვეზე  საუბარი აპოსტასიურ საზოგადოებასთან მიმართებაში ყოვლადუადგილო და გადაჭარბებულია. შეიძლება იმის თქმა, რომ საეკლესიო საიდუმლოებების ნამდვილობის შენარჩუნებისას, მათი ქმედითობა არ არის სტატიკური და სრულად შეესაბამება  ღვთაებრივ განგებულებას  (,,რომელიც მხოლოდ ადამიანის სიკეთეს განიზრახავს" წმ.ისააკ ასური მ.მ) 

საერთო ეკლესიური ცხოვრების გამიწიერებას (სეკულარიზაცია), ჯერ კიდევ მისი ისტორიის საწყის ეტაპზე, რომელსაც თან ახლდა მოშურნე ქრისტიანების მხრიდან კეთილმსახურების შენარჩუნების სურვილი, მივიდა იქამდე, რომ მოხდა გამოყოფა გარკვეული ნაწილისა ეკლესიაში, საუბარია  მონაზვნური ტრადიციისა და ინსტიტუციის ჩამოყალიბებაზე (IV ს), ხოლო მეორეს მხრივ  - წარმოიშვა სხვადასხვა განხეთქილებები და სექტები, მაგ: მოანტანიზმი (უკვე II საუკ.) არ შევუდგებით ეხლა ყველა იმ დანარჩენი სექტის დეტალურ აღწერას, რომელნიც განსხვავდებოდნენ სხვებისაგან თავიანთი ,,ღვთისმოსავი" ცხოვრებით. ავღნიშნავთ მხოლოდ იმას,  რომ მონაზვნობამ, როგორც  ეკლესიური ცხოვრების განსაკუთრებული ორგანიზაციულმა  ფორმამ და სტრუქტურამ, შეინარჩუნა რა თავის თავში ჩვენს მიერ ზემოჩამოთვლილი (აუცილებელი მ.მ)  კრიტერიუმები საიდუმლოს ქმედითობისა, რის  შედეგად   დარჩა სულიწმინდის მადლის განსაკუთრებული მოქმედების ქვეშ. მონაზვნობისაგან განსხვავებით ,,მოშურნეთა" სხვა საკრებულოები (საზოგადოებები, ინსტიტუციები) არღვევდნენ რა საიდუმლოს ნამდვილობის განმსაზღვრელ  ერთ ან რამდენიმე კრიტერიუმს, თანდათან ფორმირდებოდნენ სექტებად, სადაც სულიწმინდის მადლის ქმედითობა ქრებოდა. მაგრამ კიდევ ერთხელ მივაქციოთ  ყურადღება იმას, რომ მონაზვნობა  ერთიანი ეკლესიური ორგანიზმის შიგნით ცალკე ორგანიზაციულ წყობას წარმოადგენს .

ზოგადად უნდა ითქვას, რომ  ეკლესიის მიწიერი ისტორია იმ პერიოდში დაასრულებს თავის არსებობას  ,,როდესაც მოვა ძე კაცისა და ვერ პოვებს სარწმუნოებას ამ ქვეყნად" (ლუკა . 18:8) იმ დროისათვის, მხოლოდ ორი ღვთივსათნო მოღვაწე ეყოლება ეკლესიას: ,,4. ესენია ორი ზეთისხილი და ორი სასანთლე, რომლებიც დგანან დედამიწის უფლის წინაშე". (გამოცხ. 11:4) ამ დროს საკუთრივ ეკლესია გააგრძელებს თავის არსებობას, რამეთუ მას ხომ ,,ვერ სძლევენ ბჭენი ჯოჯოხეთისანი" (მათ. 16:18) იმ დღეებში, გარდა გადარჩენის (ცხონების) შესაძლებლობისა,  მოელოდე რაიმე ზებუნებრივ ნიჭების მიღებას   ეკლესიაში, უბრალოდ გულუბრყვილობა (მიამიტობა) იქნება.

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, ჩვენ, ვინც მიწიერ ეკლესიას შევადგენთ, წინა თაობის ქრისტიანებთან შედარებით, უფრო და  უფრო ნაკლებად ვიღებთ სულიწმინდის ზებუნებრივ ნიჭებს.  ჩვენი რელიგიური გამოცდილება (არ იგულისხმება ისტორიული რეალობის ცოდნა მ.მ) განსხვავდება წინა თაობის რელიგიური გამოცდილებისაგან. ჩვენ ობიექტურად უკვე  არ ძალგვიძს განვიცადოთ ის,  რასაც განიცდიდნენ ჩვენი წინამორბედი მოღვაწეები ასი წლის წინათ. აღარ ვსაუბრობ უფრო ადრეული პერიოდის მოღვაწებზე.  კიდევ ერთხელ გავიმეორებ იმას, რომ რა თქმა უნდა ჩვენ იოტისოდენაზეც კი არ  ვკარგავთ ცხონების (გადარჩენის) შესაძლებლობას, ჩვენ მხოლოდ ვკარგავთ, მაგალითად ვიტყოდი  შესაძლებლობლობას განვჭვრიტოთ სულიწმინდის ერთიანი მოქმედება სამყაროში, წმ. წერილში, ეკლესიაში და ამით ნელ-ნელა თითქმის მატერიალისტების მსგავნი გავხდით. ,,კერპთაყვანისმცემელთათვის, ისევ როგორც ფილოსოფოს-მატერიალისტებისათვის (რაც ერთი და იგივეა), ბუნება - ეს ჩინური სიბრძნეა. უცხოელნი ან წერა-კითხვის უცოდინარნი, თუ პირველად ნახავენ ჩინური იეროგლიფებით დაწერილ პაპირუსს, მათ ის მშვენიერ და მომხიბვლელ  ორნამენტებად მოეჩვენებათ, გააოცებთ მათი მოხაზულობა, მაგრამ სრულიად გაუგებარი დარჩება მათთვის შინააარსი და მნიშვნელობა ამ ნაწერისა.  წარმოიდგინეთ, რომ იეროგლიფებით დაწერილი პაპირუსის (პერგამენტის) წინ დგას ორი ჩინელი: ერთი წერას-კითხვის მცოდნე, ხოლო მეორე - უცოდინარი.  უცოდინარი ყურადღებას მხოლოდ იეროგლიფის გარეგან მხარეზე, მის მოხაზულობაზე, ორნამენტურ მშვენიერებაზე და ხაზების ჰარმონიულ ურთიერთკვეთაზე აკეთებს,  მაშინ როდესაც წერა-კითხვის მცოდნე არ აქცევს რა ყურადღებას იეროგლიფების გარეგან ფორმასა და მშვენიერებას, უკვირდება მასში არსებულ შინაარს, სულიერ მნიშვნელობას, რომელიც ამ ხაზებშია მოთავსებული. უცოდინარი ადამიანი ხედვითაც და სულითაც მიჯაჭვულია გარეგან ნიშნებზე (ფორმაზე), ხოლო მცოდნე ხილულად ხედავს რა ფორმასა და ნიშნებს, გონებით და სულით განჭვრიტავს შინაარსს. აი, ესეც ნამდვილი სურათი ერთის მხრივ, კერპთაყვანისმცემელთა (არ აქვს მნიშვნელობა მეცნიერისა თუ უბირისა) და მეორეს მხრივ - ნამდვილი ქრისტიანის.  პირველთ გრძნობაცა და სულიც მიჯაჭვული აქვთ სიმბოლოებზე, მეორენი კი სიმბოლოებს გრძნობებით ჭვრეტენ, ხოლო სულით არსს წვდებიან და აზრს იგებენ." [10] წმინდანის თეზისების ნათელ ილუსტრაციად, მაგალითისათვის შეიძლება მივიჩნიოთ პეტერბურგის სასულიერო აკადემიის პროფესორის, არქიმანდრიტ იანუარი ივლიევის მოხსენება ერთ-ერთ საღვთისმეტყველო კონფერენციაზე, რომლის თემაც გახლდათ ,,ახალი აღთქმა ქორწინებასა და ოჯახზე", სადაც მან აღნიშნა, რომ ახალ აღთქმაში ის ადგილი, სადაც საუბარია ქორწინებასა და ოჯახზე, რთულია სისტემაზირდეს და მცდელობები იმისა, რომ შეიქმნას  ახალაღთქმისეულ შეხედულებათა ზოგადი სისტემა, ვერ უძლებს კრიტიკას. მამა იანუარიის თქმით: ,,სხვადასხვა ავტორთა და გარდამოცემათა ტექსტები ამ თემაზე ძალიან ჰგავს გაზაფხულის პერიოდში ტყეში მრავალი განსხვავებული ჩიტის გალობას". ჩიტები არ სარგებლობენ ერთიანი პარტეტურით, მათი ხმები შეუძლებელია პროფესიანურად ჰარმონიზირდეს, მაგრამ მათი გალობა ჩვენ გვესმის, როგორც ერთიანი მშვენიერი და განსულიერებული რამ.  ყოველი ჩიტი ზის თავის ტოტზე და გალობს თავისებურად. [11]

მამა იანუარი თვლის, რომ ეს ხდება  ,,სულსა ვიდრეცა უნებნ, ქრინ."-ის  (იონ.3 :8) შედეგად, მაგრამ როგორც ჩვენ ვხედავთ, ამისი მიზეზი სულ სხვა რამეში მდგომარეობს. ხოლო იოანე მოციქულის აზრის გაგრძელება მხოლოდ და მხოლოდ ამტკიცებს უკვე არსებულ ფაქტს: ,,სულსა ვიდრეცა უნებნ, ქრინ, და ჴმაჲ მისი გესმის, არამედ არა იცი, ვინაჲ მოვალს და ვიდრე ვალს. ესრეთ არს ყოველი შობილი სულისაგან" (იოან. 3:8). სულისაგან შობილმა ადამიანმა არ უწყის როდის და საიდან მოქრის სული და საით მიქრის, რამეთუ ეს ღვთაებრივი განგებულების საიდუმლოა. ,,სულიწმინდა, მაშინაც კი როდესაც ჩვენ უწმინდურნი ვართ, უთანაგრძნობს ჩვენს უძლურებას და მოგვიხილავს ხოლმე, და თუ  აღმოაჩენს, რომ სიყვარულით ჭეშმარიტებისადმი მხოლოდ გონება ლოცულობს, მაშინ გარდამოდის მასზე,  განაბნევს (გაფანტავს) მასზე შემოკრებილ ბოროტ გულისსიტყვებსა და ცოდვილ ზრახვებს და აღანთებს გონებას სულიერი ლოცვის მგზნებარე სურვილით".  [xii]

სულისაგან გამომავალ ხმას  ისმენს მხოლოდ მართალი ადამიანი და იგებს მის შინაარს. ეს ხმა ერთადერთ წყაროს ეკუთვნის, ვინაიდან  ეს წყარო და ეს ხმა მარადის ერთი და იგივეა. (შედრ. ებრ. 13:8) სულიწმინდის სიტყვების მიღმა მონათხრობის სისავსის შეუცნობელობა გამოხატავს მხოლოდ და მხოლოდ  მის (ამ სიტყვების)  მოსმენას, მაგრამ არა გაგებას, ვერ გულისხმისყოფას. (შედრ . მათე 11:15) ჩვენი წევრობა ქრისტეს ეკლესიისა, პოტენციურად ზეციური სასუფევლის კარიბჭეს ღიად ტოვებს, ღვთაებრივი მამის სახლში შესასვლელად (იოანე.14:2), მაგრამ ამ კარიბჭეში შესვლა დიდად არის დამოკიდებული უშუალოდ ჩვენზე.

ჩვენი ამჟამინდელი მდგომარეობა გარკვეულწილად მსგავსია ქრისტეს პირველი მოსვლის წინანდელ ძველი აღთქმის ეკლესიისა.  ღმერთმა დადო აღთქმა თავის  ერთან. ,, ხოლო თქუენ, ნათესავი რჩეული, სამეუფოჲ სამღდელოჲ, თესლი წმიდაჲ, ერი მოგებული"(1 პეტრ. 2:9). აღთქმის სიტყვა კი უცვალებელია, რამეთუ  სიტყვა ღვთისა  ქრისტეა, რომელიც ჩვენთან არის ,,ვიდრე აღსასრულამდე სოფლისა" (მათ. 28:20) თავის სხეულით - ეკლესიით. მიწიერ ეკლესიაში კი, მხოლოდ ღვთისმეტყველთ ძალუძთ ღვთის სიტყვის სრული სიმფონიის ნათლად და მკაფიოდ მოსმენა და გაგება. ,,თუ შენ ღვთისმეტყველი ხარ, მაშინ ჭეშმარიტად ლოცულობ, ხოლო თუ ჭეშმარიტად ლოცულობ,  მაშინ შენ ღვთისმეტყველი ხარ." [xiii] ღვთისმეტყველი - არა მეცნიერი, არამედ მლოცველია, ხოლო ლოცვის ნაყოფი და მისი ქმედითობა ხელმისაწვდომია მხოლოდ ჭეშმარიტად მლოცველისათვის. ლოცვის ქმედითობა კი თავის მხრივ,  ადამიანის მიერ შეიმეცნება მხოლოდ და მხოლოდ, როგორც პიროვნული რელიგიური გამოცდილება.

სამყაროში ღვთის განგებულების მოქმედებასთან დაკავშირებით პავლე მოციქული თავის სიტყვაში ნათლად მიუთითებს, როდესაც ამბობს: ,,რითაც წინასწარ განსაზღვრა თავის თავში, განეგო ჟამთა სისრულე და ყოველივე ზეციურისა და მიწიერისთვის თავი მოეყარა ქრისტეში". ბერძნული სიტყვა ,,იკონომია" თარგმანში ნიშნავს ,,  განგებულებას, სახლის შიდამოწყობას". ,,ახალ აღთქმაში ეს სიტყვა გამოიყენება გადატანითი მნიშვნელობით, რაც აღნიშნავს ღვთის მიერ საკუთარი სახლეულობის მართვას, ანუ ღვთის გეგმას (გამოხსნის განგებულებას მ .მ) მის მიერ შექმნილი სამყაროს გადარჩენაზე... ამავდროულად, ტერმინი ,,იკონომია"  იმავე შინაარსით ხშირად არის გამოყენებული ადრეული ქრისტიანი მამებისა და ეკლესიის მოძღვართა მიერ. [xiv] ტერმინი ,,იკონომიის" გაგება, როგორც ,,შემწყნარებლობა-შეღავათი" ან ,,მიზანშეწონილობა" - უცხოა ადრეული ქრისტიანული აზროვნებისთვის.

ჩვენს მიერ ზემოთქმულიდან გამომდინარე, შეიძლება რამდენიმე დასკვნის გაკეთება. პირველყოვლისა უნდა ითქვას, რომ საღვთო იკონომიის მოქმედება, მდგომარეობს მართლმადიდებლური ეკლესიების გავრცელებასა და შენარჩუნებაში იმ ქვეყნების ტერიტორიებზე,  სადაც ღმერთს უკვე დადებული აქვს საიდუმლო აღთქმა, რაც პირველ რიგში ნათლობის საიდუმლოა. მეორეს მხრივ, ღვთაებრივი იკონომიის ძალით ეკლესიის შენარჩუნება არ არის  იდენტური აუცილებლობის ძალით,  ძველ ეკლესიაში მოქმედი საღვთი ნიჭების სიუხვისა. ხოლო მესამეს მხრივ კი ეკლესიების არარსებობა  გარკვეულ ტერიტორიებზე,  ან მათი გაქრობა გარკვეულწილად შეიძლება ჩაითვალოს როგორც ღვთაებრივი იკონომიის (განგებულების, აღმშენებლობის) მოქმედება.

ღვთაებრივი იკონომია ზოგჯერ ,,იძულებულია" შეინარჩუნოს კანონიკური ეკლესია გარკვეულ ტერიტორიებზე მხოლოდ იმისათვის, რომ შენარჩუნებული იყოს მასში აღსრულებულ საიდუმლოთა ნამდვილობა. ზოგჯერ კი ეკლესიის კანონიკურობის შენარჩუნება აღესრულება საეკლესიო წესებისა და კანონების გვერდის ავლით, მაგრამ ეკლესიის სისავსეში მიმდინარე პროცესების აუცილებელი რეცეფციით(მიღებით) . მოჩვენებითი პარადოქსი ადვილად გასაგები გახდება, თუ ჩვენ გავიხსენებთ იმას, რომ ,,შაბათია ადამიანისათვის და არა ადამიანი შაბათისთვის "(მარკ. 2:27). რამეთუ მხოლოდ ეკლესიური ცნობიერების სისავსე ახდენს იმის ლეგიტიმაციას, რაც კანონის (,,შაბათის წესის" (მარკ. 2:27) მ.მ)  დარღვევით აღესრულება. მაგრამ როგორც იძულებითი ზომა, ამგვარი იკონომიას (ღვთაებრივი მართვა-გამგეობა მისი სახლისა) მივყავართ იქამდე,  რომ სულიწმინდისსმიერი მადლმოსილი ნიჭები, რომელიც ეკლესიის ყველა წევრზე გამოდის, კნინდება და ვერ აღწევს ქმედითობას. (არა თავისი მოქმედების სისუსტის გამო, არამედ ადამიანთა მდგომარეობის გამო მ.მ) . ისინი (სულიწმინდის ნიჭები) იმ საზომით ეძლევა ამა თუ იმ ადგილობრივ ეკლესიას (ეპარქიასა და სამრევლოს), რა საზომითაც შეუძლია მისი მიღება (გამომდინარე საერთო შინაგანი მდგომარეობიდან). ცალკეული მოშურნე ქრისტიანი მოღვაწეები ამ მადლმოსილი ნიჭების  დაკნინებას განიცდიან, როგორც მის დაკარგვას. აშკარაა, რომ შემდეგ  ისინი იწყებენ იმ გზების ძიებას, რომლითაც შეძლებენ ცოცხალი წყლის ინტენსივობის დაბრუნებას (იხ . იოანე. 7:38) ან იმ ადგილის ძიებას, სადაც არის წყარო ,,ცოცხალი წყლისა" (გამოცხ .21:6). არანაკლებ ინტენსიურისა იმასთან შედარებით, ,,რაც იყო“.  ამ ძიების პროცესში სახიფათოა ყოველგვარი უკიდურესობანი. ამ უკიდურესობებში პირობითად ორი მთავარი ასპექტი შეიძლება გამოიყოს: პირველი, ეს არის   ჩამოშორება ერთიანი საერთო ვაზისაგან - ქრისტესაგან, რაც  თავის თავზე სიკვდილის მოწევნის წინაპირობაა, და მეორე, ეს არის   ცოცხალი რელიგიური (რწმენითი ცხოვრების) გამოცდილების ატროფიის საფრთხე, ვინაიდან   საღვთო იკონომიის ამგვარი   ფორმის არსებობა იძლევა იმის საშუალებას, რომ  საყოველთაო აპოსტასიასთან -  კომპრომისითა და  ,,შეთანხმებულობის“ ძალით  მოხდეს ამგვარი რამ. აქ დგება საკითხი საიდუმლოს ქმედითობისა იმ ადმიანისათვის, რომელიც ცხოვრობდა წინარე, უხვად მადლიან პირობებში და რომელიც აღმოჩნდა ,,მდინარეთა ზედა ბაბლიონისათა ". ( ფსლ . 136 )

და თუ გავაგრძელებთ ჩვენს მიერ მოყვანილ წმ. ნიკოლოზ სერბის აზრს,  შეიძლება ითქვას, რომ ცალკეული ქრისტიანები, რომლებიც ,,სიმბოლოებს გრძნობით ჭვრეტენ, ხოლო სულით შინაარს (ანუ სულს) სრულიად ძალუძთ წაიკითხონ ,,იეროგლიფებიან" პერგამენტზე დაწერილი შემდეგი სიტყვები: ,,წადი აქედან, აღმოსავლეთისკენ იბრუნე პირი და ქერითის ხევში დაიმალე, იორდანეს გასწვრივ. (3 მეფეთა 17:3, შდრ. გამოცხ. 12:6) და მაშინ, არ გაყვე იმ მოწოდებას, რომელსაც გაიგონებ მომწოდებელისაგან, იქნება დაღუპვის ტოლფასი.  ,,ვისაც ყური აქვს სმენად, დაე ისმინოს". (მათ. 11:15)

სტატიის ავტორი : დეკანოზი ანდრეი კუდრიარცევი .

მტარგმნელი :  მიქაელ მთაწმინდელი .

წყარო :  http://богоявленский-монастырь.рф/stati/stati_66.html

[1] Чин исповеди. Православное богослужение, переводы Богослужебных книг. [Электронный ресурс] // ПЭ «Азбука веры». URL: http://azbyka.ru/bogosluzhenie/trebnik/treb08.shtml (дата обращения 20.06.2016).

[2] Булгаков С., прот. О таинствах. Освящающая сила Церкви. [Электронный ресурс] // Электронные издания произведений и биографических и критических материалов. URL: http://www.magister.msk.ru/library/philos/bulgakov/bulgak27.htm (дата обращения 20.06.2016).

[3] Малков П. Введение в литургическое Предание. Таинства Православной Церкви, гл. 1, п. 7. [Электронный ресурс] // ПЭ «Азбука веры». URL: http://azbyka.ru/vvedenie-v-liturgicheskoe-predanie-tainstva-pravoslavnoj-cerkvi (дата обращения 20.06.2016).

[4] Булгаков С., прот. О таинствах. Освящающая сила Церкви, ссылка 1. [Электронный ресурс] // Электронные издания произведений и биографических и критических материалов. URL: http://www.magister.msk.ru/library/philos/bulgakov/bulgak27.htm (дата обращения 20.06.2016).

[5] Малков П. Введение в литургическое Предание. Таинства Православной Церкви, гл. 1, п. 7. [Электронный ресурс] // ПЭ «Азбука веры». URL: http://azbyka.ru/vvedenie-v-liturgicheskoe-predanie-tainstva-pravoslavnoj-cerkvi (дата обращения 20.06.2016).

[6] Преподобный Марк Подвижник. Слово 4. Недоумевающим о Святом Крещении. // Преподобный Марк Подвижник. Нравственно-подвижнические слова. Сергиев Посад, 1911. С. 88. Цит. по: Малков П. Введение в литургическое Предание. Таинства Православной Церкви, гл. 1, п. 7. [Электронный ресурс] // ПЭ «Азбука веры». URL: http://azbyka.ru/vvedenie-v-liturgicheskoe-predanie-tainstva-pravoslavnoj-cerkvi (дата обращения 20.06.2016).

[7] Молитва третьего часа. // Час третий. Православное богослужение, переводы Богослужебных книг. [Электронный ресурс] // ПЭ «Азбука веры». URL: http://azbyka.ru/bogosluzhenie/chasoslov/chas08.shtml (дата обращения 20.06.2016).

[8] Божественная Литургия святого отца нашего Иоанна Златоуста. Православное богослужение, переводы Богослужебных книг. [Электронный ресурс] // ПЭ «Азбука веры». URL:http://azbyka.ru/bogosluzhenie/slugebnik/slug04.shtml (дата обращения 20.06.2016).

[9] Полынский А.В. Белая гвардия. [Электронный ресурс] // Святитель Иоанн. URL: http://ioann.ucoz.ua/publ/nojabr/belaja_gvardija/109-1-0-304 (дата обращения 20.06.2016).

[10] Николай Сербский, свт. Символы и сигналы, гл. 7. [Электронный ресурс] // ПЭ «Азбука веры». URL: http://azbyka.ru/otechnik/Nikolaj_Serbskij/simvoly-i-signaly/1 (дата обращения 20.06.2016).

[11] Богословские собеседования представителей Русской Православной Церкви и Немецкой епископской конференции прошли в Санкт-Петербурге. [Электронный ресурс] // Санкт-Петербургская митрополия РПЦ, Официальный сайт: новости, 16 июня 2016 г. URL: http://mitropolia.spb.ru/news/av/?id=103427#ad-image-0 (дата обращения 20.06.2016).

[12] Евагрий Понтийский. Слово о молитве, гл. 63. [Электронный ресурс] // ПЭ «Азбука веры». URL: http://azbyka.ru/otechnik/Evagrij_Pontijskij/slovo-o-molitve/ (дата обращения 20.06.2016).

[13] Евагрий Понтийский. Слово о молитве, гл. 61. [Электронный ресурс] // ПЭ «Азбука веры». URL: http://azbyka.ru/otechnik/Evagrij_Pontijskij/slovo-o-molitve/ (дата обращения 20.06.2016).

[14] Васса (Ларина), инок. Церковный принцип икономии и РПЦЗ при митр. Анастасии. Доклад на православной конференции «Пути Русской Православной Церкви в XX в.» [Электронный ресурс] // Archive.is. URL:http://archive.is/EWp2 (дата обращения 20.06.2016).