სპილენძის გველი შემუსვრა და ხატთაყვანისცემის მართებულობა.

კერპთაყვანისმცემლობისა და ხატთაყვანისმცემლობის თემას როდესაც შევეხე , ჩემმა პატივცემულმა მეგობრებმა  და ოპონენტებმა შემახსენეს, რომ ამ კონტექსტში აუცილებელია პასუხი გაეცეს სპილენძის გველის მომენტს, რომლის თაყვანისცემაც აკრძალა შემდგომში უფალმა.. ეს საკითხი ნამდვილად საჭიროებს განხილვასაც და ძალისამებრ გადაწყვეტასაც, მაშ შევუდგეთ საქმეს.

მართლაც, მოსეს მიერ შექმნილი სპილენძის გველის ისტორია , რომელიც მოგვიანებით კერპად იქცა და ხიზკიამ გაანადგურა, შეიძლება კარგად მივუსადაგოთ ხატების ფენომენზე მსჯელობას . მაშასადამე, მივუსადაგოთ და ვნახოთ - რამდენად შესაბამისობაშია ეს  ამბავი ხატთაყვანისმცემლობისა და ხატმებრძოლობის ისტორიასთან , რამდენად საერთო კონტექსტია ?

 

ამრიგად : ,,უთხრა უფალმა მოსეს: გააკეთე უნასი და დაამაგრე კეტზე. შეხედავს თუ არა მას ნაკბენი, განიკურნება."(რიცხვ. 21:3)

მან კი :,,მან გააუქმა გორაკები, დალეწა სვეტები, აჩეხა აშერა და დაამტვრია სპილენძის გველი, მოსეს გაკეთებული, რადგან იმ დრომდე საკმეველს უკმევდნენ მას ისრაელიანები და ნეჰუშტანს უწოდებდნენ."(4.მეფ. 18:4)

უფრო მეტიც, ხიზკიაჰუზე ნათქვამია :  ,,სწორად იქცეოდა იგი უფლის თვალში, როგორც დავითი, მამამისი იქცეოდა. <...> მიეწება იგი უფალს, არ განდგომია მას, და იცავდა მის ნაბრძანებს, მოსეს რომ უბრძანა უფალმა." ( 4.მეფ. 18 : 3,6) აქედან აშკარაა, რომნ სპილენძის გველის განადგურება იყო ღვთივსათნო საქმე.

სახელდობრ ხიზკიას მაგალითზე აპელირებდა და ეყრდნობოდა VIII  საუკუნეში, ხატმებრძოლი იმპერატორი ლეო ისავარი .  რომის პაპის, გრიგორ II სადმი მიწერილ ეპისტოლეში წერდა : ,, ხატები - ეს კერპებია , რომელსაც მეორე მცნება კრძალავს . ხალხი ცრურწმენით პატივს სცემს მატერიას და წმინდანებს ღმერთებად მიიჩნევს. როგორც ისრაელის მეფე ხიზკიამ, მოსეს ბრინჯაოს გველის 800 წლიანი თაყვანისცემის შემდეგ,გავრცელებული  ცრურწმენის გამო, მოაშორა იგი სატაძრო სიბვრცეს , ასევე ახლა, ქრისტეს შობიდან 700 წლის შემდეგ, მე იძულებული ვარ, შევმუსრო ქრისტიანებში დამკვიდრებული ცრურწმენები " ა.ვ. კარტაშევის საეკლესიო კრებები 787 წლის VII საეკლესიო კრება. დასავლეთთან კონფლიქტის გამწვავება). ვფიქრობ, რომ ყველა თანამედროვე პროტესტანტი მოაწერდა ამ სიტყვებს ხელს .

თუმცა , ხიზკიასთან დაკაბვშირებით ყველაფერი ასე უბრაოდ როდია. მან მოგვცა მაგალითი, არამხოლოდ სპილენძის გველის შემუსვრისა, არამედ ღმერთის თაყვანისცემის მაგალითი მატერიალური( ნივთიერი) სალოცავის - საკურთხევლის თაყვანისცემის გზით.ეს მეორე მაგალითიც უნდა ვიქონიოთ მხედველობაში.ხიზკიას ისტორიის ჩვენს სიტუაციაში გადმოტანისას და მისადაგებისას, ჩვენ უნდა გავაკეთოთ ისეთ დასკვნები , რომლებიც არ ეწინააღმდეგება არა მარტო პირველ მაგალითს, არამედ მეორესაც , ეს ძალიან მნიშვნელოვანია და საკითხზე სრულმაშტაბიანი  მსჯელობის პრინციპი ამას ითხოვს .

იგივე ხიზკიამ , რომელმაც გაანადგურა სპილენძს გველი, უბრძანა ხალხს :,, მხოლოდ ამ სამსხვერპლოსთან ეცით თაყვანი იერუსალიმშიო" ( 4.მეფ. 18:22; იქვე 2ნეშტ.32:12 და ესაია. 36:7). ყურადღება მიაქციეთ , არ უთქვამს ,, ღვთის წინაშე" არამედ ,, სამსხვერპლოს წინაშეო"  გასაგებია , რომ აქ მხედველობაში იყო არა სამსხვერპლოს გაღმერთება , არამედ საუბარი ეხებოდა ღვთის თაყვანისცემას ,მაგრამ მიუხედავად ამისა, ღვთისადმი თაყვანისცემა მატერიალური საგნის წინაშე უნდა აღსრულებულიყო.

კითხვა №1-თან ერთად - რატომ გაანადგურა ხიზკიამ სპილენძის გველი? – უნდა დავსვათ ასევე  კითხვა №2 – რატომ არ დაანგრია ხიზკიამ ტაძარი, სამსხვერპლო და აღთქმის კიდობანი?

თუ მეორე კითხვაზე პასუხისას ვიტყვით, რომ ხიზკიამ ბვერ გაბედა ხელის აწევა ტაძარზე,სამსხვერპლოზე და კიდობანზე, რომ ისინი ღვთის უშუალო ბრძანებით შეიქმნა , მაშინ რას ვიტყვით იმაზე, რომ სპილენძის გველიც უშუალოდ ღვთის ბრძანებით შეიქმნა? თუ გველის შემთხვევაში შესაძლებელი იყო მისი განადგურება , მიუხედავად იმისა, რომ შექმნილი იყო ღვთისავე ბრძანებით , მაშინ რატომ არ შეიძლებოდა იგივეს გაკეთება დანარჩენ საგნებზე? თუ კი გველის შემთხვევაში, შესაძლებელი იყო თავდაპირველ მდგომარეობას დაბრუნებოდა ყველაფერი ( იმ დროს, როდესაც გველი ჯერ კიდევ არ იყო შექმნილი) , მაშინ რატომ არ შეიძლებლოდა იგივე პრინციპით განადგურებულიყო ტაძარი, სამსხვერპლოი და კიდობანი და ყოველივე დაბრუნებოდა მათ არსებობამდე არსებულ რეალობას ?

მხოლოს ის პასუხი № 1 კითხვაზე  შეიძლება ჩაითვალოს  დამაკმაყოფილებლად, რომელიც ასევე იქნება დამაკმაყოფილებელი № 2 კითხვაზე . მაშ, შევუდგეთ პასუხს ძალისამებრ .

წმინდა წერილში მოცემულია ხიზკიას მიერ ბრინჯაოს გველის განადგურების ორი მიზეზი: 1) ,,უკმევდნენ მას" და 2) ნეჰუშტანს უწოდებდნენ მას" ( 4.მეფ. 18:4). სწორედ აქ არის წარმოჩენილი კითხვის მთელი არსი.  კმევისა და სახელდების აქტი , რომლის საპატივსაცემოდაც აღესრულებოდა კმევა - აქ არის პასუხი .

საქმე იმაშია, რომ ღვთივსათნო კმევა, ეს არის კმევა ღვთის სახელისადმი, როგორც ეს არის თქმული მალაქია წინასწარმეტყველთან : ,,.... ყოველ ადგილას დაუკმევენ საკმეველს ჩემს სახელს"( მალაქია. 1:11)რელიგიურ კულტში ყოველი საგანი და ყოველი მოქმედება ასოცირდება რაღაც სახელთან: საგანი ეძღვნება სახელს და მოქმედება ეძღვნება სახელს. თითოეული კულტის არსი არის ის, თუ ვის სახელს ეძღვნება ნივთები და მოქმედებები .

წარმართულ რელიგიებში და ჭეშმარიტ რელიგიაში საკულტო მოქმედებები შეიძლება იყოს  გარეგნულად სრულიად იდენტური (იქაც არის ლოცვა, და აქაც არის ლოცვა, იქაც არის საკმეველი და აქაც , იქაც არის მსხვერპლი და აქაც  არის მსხვერპლი); მათ შორის განსხვავება, როგორც ჩანს, მცირეა, უბრალოდ მიკროსკოპული, მაგრამ ეს „წვრილმანი“ წყვეტს ყველაფერს - ვისი სახელით არის შესრულებული ეს მოქმედებები, ვის სახელს ეძღვნება?  სოლომონმა იერუსალიმის ტაძარს უწოდა: „ ისრაელის ღმერთის სახელზე ავაშენე სახლი "(3 მეფ.8 :20) და ღმერთმა უთხრა სოლომონს : „მე ვაკურთხე ეს სახლი, შენ რომ ააშენე ჩემი სახელის დასამკვიდრებლად უკუნისამდე; ჩემი თვალი და გული მუდამჟამს მანდ იქნება.“ (3 მეფ. 9:3). აი ნივთი და სახელი. ხოლო აქ კი მოქმედება და სახელი :  ,, შენს სახელს ვუგალობებ" ( ფსალ. 60:9).

და რა დაემართა სპილენძის გველს ? მას მიანიჭეს სახელი, რომელიც მოსეს არ დაურქმევია ,  სახელი, რომელიც არანაირ კავშირში არ იყო ღმერთთან , - ნეჰუშტანი ე,ი სპილენძის. გველისადმი კმევა და სახელად ნეჰუშტანის დარქმევა  ნიშნავდა საკულტო მოქმედებას , რომელიც სხვა სახელს ეძღვნებოდა - არა ისრაელის ღმერთის სახელს . აი, ამაში იყო მთავარი მიზეზი სპილენძს გველის განადგურებისა .

მაგრამ კიდობანი, სამსხვერპლო და ტაძარი, მათთან დაკავშირებული სახელის გამო, არ დაექვემდებარა განადგურებას. მათ ხომ არ ჰქონდათ საკუთარი სახელები, რომლებიც ღმერთთან არ იყო დაკავშირებული. ყოვლადდასაწველი შესაწირავის სამსხვერპლო გაკეთდა შიტიმის ხისგან (ეგვიპტური აკაცია) და სპილენძით იყო დაფარული, მაგრამ არ ერქვა არც ხე, არც შიტიმი და არც სპილენძი.

როდესაც მოსემ პირველად გააკეთა სამსხვერპლო (ჯერ არ იყო ხის და სპილენძის სამსხვერპლო), მან „უწოდა მას სახელი უფალი ნისი“ (გამ. 17:15), ხოლო ხის და სპილენძის სამსხვერპლოს უბრალოდ უფლის სამსხვერპლო ეწოდა. (ლევ. 17:16 / 22:22).ასევე სოლომონმა  კედრის სამსხვერპლო გააკეთა და ოქროთი გადახურა და არც ამ შემთხვევაში არ გამხდარა კედარი ან  ოქრო სამსხვერპლოს სახელი.

 

კიდობანი შიტიმის ხისგან იყო დამზადებული და ოქროთი იყო დაფარული, მაგრამ მას არ ერქვა იმ მასალის სახელი, საიდანაც იგი იყო დამზადებული, არამედ ატარებდა სახელებს: მოწმობის კიდობანი, უფლის აღთქმის კიდობანი, აღთქმის კიდობანი. ცაბაოთ უფლისა, ღვთის აღთქმის კიდობანი, უფლის კიდობანი, ღვთის კიდობანი, უფლის ღმერთის, ისრაელის კიდობანი, უზენაესი უფლის კიდობანი, ჩვენი ღმერთის კიდობანი, შენი ძლევამოსილების კიდობანი. ასეთ სახელებს ვხედავთ  წმინდა წერილში .

ღმერთის სახელისთვის საგნის ან საკულტო მოქმედების მიძღვნა ნიშნავს მის მიძღვნას თავად ღმერთისადმი . მაგ , ვკითხულობთ ასეთ ფრაზას : ,, ... გიგალობ შენ, ვუგალობდეთ სახელსა შენსა" ( ფსალ.65:4) ანუ ,, შენ" და ,,შენს სახელს" - ეს ექვივალენტური გამოთქმებია.  მაშასადამე, საკმევლის კმევა ვინმესადმი , რომელსაც მიცემული აქვს სახელი ნეჰუშტანი, ნიშნავს ისეთ მოქმედებას , რაც განეკუთვნება ღმერთს .

ეხლა კი დავუბრუნდეთ მართლმადიდებლურ ხატებს ,  რომლებზეც იესო ქრისტეს სახელი წერია და სადაც თავად ის არის გამოსახული და მოვათავსოთ ძველი აღთქმის კონტექსტში, რათა საჩინო გავხადოთ, რას უფრო შეესაბამება ის -  სპილენძის გველს  , რომელსაც საკუთარი სახელი ეწოდა , რომელიც არ იყო ღმერთთან კავშირში თუ სამსხვეპლოს , აღქთქმის კიდობანს და ტაძარს ,  რომლებიც ღვთის სახელს ატარებენ თავის თავში ? კითხვა რიტორიკულია, თუმცა მსურველთ შეუძლიათ უპასუხონ.

განა ქრისტეს ხატი ატარებს იმ მასალის სახელს, რისგანაც ის მზადდება ?  თუ კი სპილენძის გველისადმი საკმევლის მკმეველნი მიმართავდნენ მას ,,ნეჰუშტანს", მაშინ ეს რა კავშირშია მათთან, ვინც მაცხოვრის ხატების წინ საკმეველს აკმევს და მის სახელს უხმობს და არა სხვას? განა ჩვენ იესოს ხატის წინაშე, რომელიც დაფაზეა დაწერილი  ვამბობთ ლოცვისას : ,, ო, ხის მასალისაგან დამზადებულო, შეგვიწყალენ ჩვენ "? ან ქაღალდზე დაბეჭდილი ხატის წინაშე ,, ო, წმინდაო რეპროდუქციავ"  ან მოზაიკის ფრესკის წინაშე ,, ო, ქვის ხატებავ" და ა.შ ?!...

როდესაც ჩვენ ვლოცულობთ იესო ქრისტეს ხატის წინ, ჩვენ წარმოვთქვამთ მის სახელს და ვიცით, რომ წმინდა წერილის თანახმად, ვინმეს სახელის პატივსაცემად შესრულებული მოქმედება ეხება და მიემართება  ამ სახელის მფლობელს. სწორედ ეს „წვრილმანი დეტალი “ ანუ  სახელი - განასხვავებს ჩვენს ხატთა თაყვანისცემას ნეჰუშტანის კერპთაყვანისმცემლობისგან. ეს „წვრილმანი დეტალი “ შეიძლება არ იყოს ყურადღებამიქცეული , არ მიენიჭოს მნიშვნელობა, მაგრამ წმინდა წერილის „საკოორდინატო  სისტემაში“ ეს „წვრილმანი დეტალი “ ძალიან მნიშვნელოვან როლს ასრულებს.

ქრისტემ თქვა, რომ ანტიქრისტე „მოვა მისი სახელით“ (იოანე 5:43). ნეჰუშტანზე კი შეგვიძლია ვთქვათ, რომ მისი სახელით „მოვიდა“, რადგან მისი სახელი იყო მისივე მასალის, სპილენძის სახელი. მაგრამ ეს არ შეიძლება ითქვას სამსხვერპლოზე, კიდობანზე, ტაძარზე... და ასევე , იესო ქრისტეს ხატებზე.

მაშასადამე, თუ ანალოგიას გავავლებთ თანამედროვე და ძველი აღთქმის სიტუაციებს შორის, მაშინ, სახელის პრობლემის გათვალისწინებით, ქრისტეს ხატები საერთოდ არ უნდა შევადაროთ ხიზკიას მიერ განადგურებულ გველს, არამედ უპრიანი იქნება თუ შევადარებთ  სამსხვერპლოს, რომელიც ხიზკიამ დატოვა  და რომლის წინაშეც  თაყვანისცემა ბრძანა .

ქრისტეს ან წმინდა სამების ხატებთან მიმართებაში ნეჰუშტანის ანალოგია, სრულიად არარელევანტურია და ამოვარდნილი კონტექსტიდან, როგორც ვანახეთ , რამდენადაც აქ შემოდის სახელის პრობლემა, რომელიც არ იძლევა უფლებას ამ პარალელების გავლებისა. არც კი უნდა დადგეს კითხვა ქრისტეს თუ წმინდა სამების ხატების განადგურების შესახებ, როგორც ხიზკიამ გაანადგურა ნეჰუშტანი. და თუ დგას, ეს ნიშნავს, რომ ვინც ამას აყენებს, უგულებელყოფს სახელის პრობლემას. ეს კითხვა მხოლოდ წმინდანთა ხატებთან დაკავშირებით შეიძლება დაისვას, რადგან წმინდანთა სახელები მათი პირადი სახელებია და საკითხის ამგვარად წამოჭრა სახელებთან დაკავშრებით , ნამდვილად მოითხოვს მსჯელობას და არა იგნორირებას , სწორედ ამ საკითხზე მსჯელობით დავასრულებ ამ თემას  მოცემულ სტატიაში.

ერთხელ ჩემმა პროტესტანტმა ნაცნობმა მითხრა :  ,, კეთილი, მზად ვარ დავეთანხმო ქრისტეს ხატის არსებობას , მაგრამ აი წმინდანების ხატები ? ნუ, ქრისტე თუ არის გამოსახული ხატზე , ეს მეტნაკლებად გასაგებია კენოზისის კონტექსტში,მაგრამ წმინდანებს რა უნდათ ხატებზე?"

ამ კითხვაში იკვეთება ზუსტად ის ლოგიკა , რომელიც ზემორე საკითხზე მსჯელობისას წამოჭრილ კითხვას ედო საფუძლად .  იესო ქრისტე -  განკაცებული ღმერთი , მისი სახელი -  ეს არის ღვთის სახელი , ამიტომაც მისი სახელის მოხმობა მისი ხატის წინაშე არის მოქმედება ,  რომელიც მიემართება და მიეძღვნება ღმერთს . მაგრამ წმინდანები , ესენი ხომ განკაცებული ღმერთები არ არიან და მათი სახელის მოხმობა , არ ნიშნავს ღმერთის სახელის მოხმობას . განა არ ითვლება მათი სახელების მოხმობა კერპთთაყვანისცემად და ხატები მათი გამოსახულებით , არ ითვლება კერპებად ?

ამ კითხვას შეგვიძლია ორი სახით ვუპასუხოთ :  მარტივად და რთულად.

1) მარტივი პასუხი

 

თუ გამოვალთ იქედან , რომ ქრისტეს ხატის არსებობა დაშვებულია, მაშინ უთუოდ გამოდის, რომ ასევე დაშვებული უნდა იყოს წმინდანთა ხატების არსებობაც . ჩემი პროტესტანტი მეგობარი, რომელმაც კითხვა დამისვა ხატებზე , უცებ ესე ვუპასუხე( რაც იმ წამს თავში მომივიდა) :

,, თქმულია ქრისტეს მიერ :  ,,სადაც მე ვიყო, მუმცა მსახური ჩემი იყოს" (იოანე.12:26) ;ამიტომაც, თუ ქრისტე გამოისახება ხატზე , იქვე უნდა გამოისახოს მისი მსახურიც  . მაშინ ამ ჩემმა ნაცნობმა, არაფერი არ მიპასუხა ამაზე.  

აქვე დავამატებ .. პავლე მოციქული ამბობს : ,, მასთან ერთად ვიტანჯებით , რათა მასთაბ ერთად განვდიდნეთ " ( რომ. 8:17) ანუ ქრისტე თავის დიდებას უზიარებს თავის მსახურებს , რაც ნიშნავს იმას, რომ როგორი სახითაც განადიდებენ ქრისტეს, ისეთივე სახით განადიდებენ მის მსახურებს . თუ მაცხოვარი ამბობს : ,,  რომელმან სძლოს, მივსცე მას დაჯდომაჲ ჩემ თანა საყდარსა ჩემსა, ვითარცა-იგი მე ვსძლე და დავჯედ მამისა ჩემისა თანა საყდარსა მისსა"(გამოცხ. 3:21) მაშინ, რატომ არ უნდა იყოს ხატზე გამოსახული ,,გამარჯვებული" ? განა ეს უფლის დიდების ბეჭედი არ არის ?

2) რთული პასუხი .

 

წმინდანთა სახელები, მათი საკუთარი სახელებია - მსგავსადვე იმისა , როგორც ნეჰუშტანს ქონდა საკუთარი სახელი . ამიტომ, როგორც ჩანს , ანალოგია ნეჰუშტანთან მიმართებაში შედარებით ექვივალენტურია. სახელის მოხმობა წმინდანისა იქნება თუ ნეჰუშტანისა - ეს სრულიადაც არ არის ღმერთის სახელის მოხმობა , თუმც ამ ანალოგიაშიც არის გარკვეული ხარვეზი ,

 

საქმე იმაშია, რომ ღმერთი თავის სახელს , მისივე მსახურების სახელს უწოდებს  -  ღმერთი აბრაჰამისა, ისააკისა და იაკბისა, ასევე ღმერთი დავითისა .  ღვთის რჯული წმ.წერილში იხსენიება, როგორც მოსეს რჯული , ანუ სახელები ,,ღმერთი" და ,,მოსე" მოცემულ შემთხვევაში ურთიერთჩამანაცვლებელნი არიან. და არავინ იდავებს  იმაზე,  რომ გამოთქმა "მე ვარ ნეჰუშტანის ღმერთი" აბსოლუტურად ველური  ჟღერადობის იქნებოდა . ღმერთზე შეიძლება ითქვას, რომ ის არის „ნეჰუშტანზე გამეფებული ღმერთი “, მაგრამ არა „ნეჰუშტანის ღმერთი“.

 

და თუ ღვთის წმინდა მსახურების სახელებს აქვთ ისეთი მნიშვნელობა, რომ თავად ღმერთი აკავშირებსს ამ სახელებს საკუთარ სახელთან , მაშინ გამოდის, რომ  ამ წმინდანების სახელის მოწოდება, იქნება ღვთის სახელთან დაკავშირებული მოქმედება .

თუ პავლემ თქვა, რომ „უკვე მე კი არ ვცოცხლობ, არამედ ქრისტე ცხოვრობს ჩემში“ (გალ. 2:20), მაშინ ეს ნიშნავს, რომ ის, ვინც პავლეს სახელს უხმობს, ფაქტობრივად, მოუხმობს მასში მცხოვრებ იესოს სახელს  და აქ მოქმედებს იონა წინასწარმეტყველის ლოგიკა, რომელმაც თქვა : ,, ჩემმა ვედრებამ შენამდე შეაღწია შენს წმიდა ტაძარში".(იოან. 2:8). „ლოცვამ მიაღწია ტაძარს“ = „ლოცვამ მიაღწია ღმერთს“. მაგრამ იგივე პავლე სხვა არაფერია, თუ არა სულიწმიდის ცოცხალი ტაძარი (იხ. 1 კორ. 3:16 / 16:19 / 2 კორ. 6:16), მაშასადამე, იონას სიტყვები სრულიად ეხება მას.

მოგიყვებით ერთ ამბავს, რომლის მოწმეც თავად მე გახლავართ .  ღვთისმშობლის მიძინების ტაძარში შემოდის ქალი, რომელსაც ხელში პატარა გოგონა უკავია , სადღაც 4 წლის დაახლოებით . ბავშვი თითით იესოს ხატზე ანიშნებს და ეკითხება : ,, ეს ვინ არის"? ქალი კი პასუხობს:,, ეს იესო ქრისტეა" . მერე ბავშვი ფრესკისკენ იშვერს თითს, რომელზეც პავლე მოციქულია გამოხატული და ეკითხება დედას ,,ეს ვინ არის"? ქალი პასუხობს :,, ეს მოციქული პავლეა" და უცებ ბავში ამბობს :  ,, არა, ეს ქრისტეა" , ქალი კი პასუხობს : ,, არა, ეს მოციქული პავლეა" , ბავშვი კი ჯიუტად დგას თავის აზრზე და იმეორებს ,, არა ,  ეს იესო ქრისტეა ", შემდეგ სხვა ხატისკენ მიბრუნდა და იმაზეც თქვა ,, აი, აქაც  იესო ქრისტეა გამოსახული "  და ასე გააკეთა რამოდენიმე ხატთან მიმართებაში .

წმ. წერილის თვალსაზრისით , ამ ბავშვის მოქმედება ( რომელსაც ბიბლია არ ქონდა წაკითხული) სრულიად ნორმალური და ლოგიკურია, რადგან მოციქულ პავლეში ქრისტეს დანახვა, ნიშნავს იმ ჭეშარიტების ხაზგასმას და დამტკიცებას, რომელიც თავად პავლემ ბრძანა: ,, მე კი არ ვცოცხლობ, არამედ ქრისტე ცოცხლობს ჩემში", დასასრული!

 

 

 

მართლმადიდებლური გადმოცემა და სექტანტური გადმოცემები .

 II თესალონიკელთა 2,15 - "ძმებო, მტკიცედ იდექით და გეპყრათ გადმოცემები, რომლებიც გისწავლიათ ჩვენი სიტყვით თუ წერილით". 

 II თესალონიკელთა 3,6 - "ჩვენ კი გამცნობთ, ძმანო, ჩვენი უფლის, იესო ქრისტეს სახელით, ჩამოშორდით ყოველ ძმას, რომელიც უწესოდ იქცევა და არა გადმოცემებისამებრ, ჩვენგან რომ მიიღეთ".

 

ანტისექტანტური პოლემიკის ერთ ისტორიულ ასპექტზე...

 

ხშირად მოისმენთ ზოგიერთი ფსევდობიბლიური სექტანტის განცხადებას, რომ „ჩვენ ვცხოვრობთ წმინდა წერილების მიხედვით, ჩვენ ბიბლიური ქრისტიანები ვართ და თქვენ, ვინც თავს მართლმადიდებლებს უწოდებთ, მუდამ რაღაც გარდამოცემაზე აპელირებთ ,  არადა , განა იესო არ გმობდა და არ ამხილებდა ,,უხუცესთა გადმოცემებს" ფარისეველებთან დისკუსიისას? გამოდის, რომ  თქვენ ( ანუ მართლმადიდებლები) , მოიხმობთ რა გადმოცემებს, ამგვარად საკუთარ თავს ფარისევლებს უიგივებთ " . წმინდა წერილისა და ტრადიციის დაპირისპირების ეს სტერეოტიპი, მათი (თითქმის) ონტოლოგიური განსხვავების განცდა, დიდწილად აფერხებს ანტისექტანტური პოლემიკის კომპეტენტურ ორგანიზებას და მსვლელობას . ამიტომ, შევეცდებით გავერკვეთ იმაში, თუ რა არის გარდმოცემა.

 

სექტანტების ორი ფუნდამენტური შეცდომა

უპირველეს ყოვლისა, აუცილებელია ხაზი გავუსვა ტრადიციის ონტოლოგიურ სტატუსს.. თავად იმის მტკიცება, რომ << იესო ქრისტემ  დაგვიტოვა წერილი და ჩვენ მის მიხედვით ვცხოვრობთ>>, იმთავითვე შეცდომაა, რამდენადაც ის ტოვებს რაღაცას, ვინც უკვე აღარ არის.   მაგ: გრიგოლ რობაქიძემ ან ვაჟა ფშაველამ დაგვიტოვეს თავისი მოთხრობები, ისინი დიდიხნის წინ გარდაიცვალნენ, მაგრამ მათ მოთხრობებს ჩვენ ვკითხულობთ და ასე ვიაზრებთ მათ შინაარსს.

მაცხოვარს არასოდეს უთქვამს ,  რომ დაგვიტოვებდა თავის ეკლესიას. მან ბრძანა : ,,  აჰა, მე თქვენთანა ვარ დღემუდამ ვიღრე ქვეყნის დასასრულამდე. ამინ." (მათე.28).  ის მუდამ იმყოფება თავის ეკლესიაში,მისი სიტყვებისამებრ. ძალიან მნიშვნელოვანია, თანამოსაუბრეს (ოპონენტს) ამ სიტყვებზე მივაქცევინოთ ყურადღება .

ყველა მოევანგელისტო-მოპროტესტანტო კრებულებისადმი დამახასიათებელია იდეა, რომ თითქოს ეკლესია მხოლოდ დასაწყისში იყო , მერე გაქრა და თანამედროვეობაში კვლავ აღორძინდა.  მაგრამ. ნუთუ სადმე ამბობს მაცხოვარი: ,, მე ცოტახანს ვიქნები თქვენთან დასაწყისში, მერე დაგტოვცებთ , მერე მოვალ  XVI  საუკუნეში ლუთერთან ერთად ? ან XIX საუკუნეში ჩარლზ რასელთან ერთად( იეღოვას მოწმეების სექტის დამაარსებელი)  ან  XX საუკუნეში მოშე როზენთან ერთად ( მესიანელი იუდეველები)  ან ჯოზეფ სმიტთან ერთად ( მორმონების დამაარსებელი) ?- არა!

მან თქვა: "ყოველთვის" და თუ ჩვენ გვჯერა მისი, მაშინ მისი სიტყვა უცვლელია - რაც ნიშნავს, რომ პრინციპში არ შეიძლება იყოს ეკლესიის დროებითი გაქრობა. ქრისტე აარსებს თავის ეკლესიას სამარადჟამოდ  და ის მასში მყოფობს .

მეორე მნიშვნელოვანი მომენტი ის არის, რომ თავად მაცხოვარს, არც ერთი სიტყვა არ დაუწერია . მან არ დაგვიტოვა სახარება როგორც წერილობითი დოკუმენტი. მან დააარსა ეკლესია და ადრეული ეკლესია არსებობდა ახალი აღთქმის წერილების გარეშე. მაგრამ იყო თუ არა ის ეკლესია ნაკლულევანი დღევანდელ ეკლესიასთან შედარებით? განა რაიმე აკლდა მას ? თვალნათელია, რომ არა .

მთელი პოსტპროტესტანტული მითოლოგია ემყარება იმ აზრს, რომ ადრეულ ეკლესიას ჰქონდა ევანგელისტური სული, რომელიც  მოგვიანებით პერიოდში მან დაკარგა. ასე რომ, ეს ადრეული ეკლესია, ვიმეორებ, არსებობდა დაწერილი სახარებების გარეშე.

 

რა იყო მთავარი ეკლესიაში, რომელშიც სახარება არ იყო.

ამგვარად  , ადრეული ეკლესია არ იყო ნაკლულევანი  , მაგრამ როგორც ვთქვით, ცხოვრობდა წერილობითი სახარების გარეშე . დაწერილი სახარება- არ არის მთავარი , და მაშინ , რა შეიძლება იწოდოს მთავრად ? და რა იყო ისეთი ეკლესიაში, რომელშიც ჯერ კიდევ არ იყო სახარება დაწერილი  ?ის ცხოვრობდა გადმოცემით, რომელიც ბერძნულად ჟღერს, როგორც paradosis, ხოლო ლათინურად - traditia.

გარდამოცემა - ეს  არის ის, რაც ხელიდან ხელში გადადის, რაც მაცხოვარმა გადასცა თავის მოწაფეებს,ხოლო  მათ გადასცეს პირველ ეპისკოპოსებს და არამარტო ( სამყაროს) . აი, ეკლესიის ზრდის ალგორითმი: მოციქულები მოგზაურობენ მთელს მსოფლიოში და ქადაგებენ ,  სადაც ადამიანები პასუხობენ მათ ქადაგებას, ქმნიან საკრებულოებს , რომლის სათავეშიც აყენებენ ეპისკოპოსს და გადასცემენ მას ამ ცოცხალ გარდამოცემას ( traditia მ.მ) . ამის შემდეგ ისინი ტოვებენ მათ და მიდიან სხვა ადგილებში, სადაც იგივე პრინციპით აარსებენ ახალ საკრებულოებს , ხოლო ეპისკოპოსებს საეპისკოპოსო ხელდახმით გადაეცემათ მოციქულთა მემკვიდრეობა ( როგორც სწავლებითი, ისე ხელდასხმითი ანუ სულიწმინდის მადლი) , რაც დღევაქნდელ დღემდე მოდის ეს უწყვეტი ჯაჭვი .

ძალიან მნიშვნელოვანია გამოიყოს და აღინიშნოს ის ფაქტი, რომ თავად ეპისკოპოსები არ აკურთხებენ თავიანთ მემკვიდრეებს . რადგანაც, თუ ისინი ამას გააკეთებდნენ , ნებისმიერი გადაცდომა და ცვილება ეკლესიაში, ვერ იქნებოდა აღმოფხვრილი და შესწორებული . არ არსებობს ადამიანი, რომელიც არ ცდება და თუ რომელიმე ეპისკოპოსს შემოაქვს რაღაც ახალი ანუ უცხო გარდამოცემაში  და არა თვისობრივი ეკლესიის ბუნებისათვის ( ჩვენ არაერთი ფაქტი ვიცით ამისა ეკლესიის ისტორიაში) , მაშინ დაასხამდა რა ხელს მის მემკვიდრეს , და ეს უკანასკნელიც თავისი მხრივ თავის შემდგომს , ისინი დაამკვიდრებდნენ ამ ცდომილებას ნაცვლად სარწმუნო გარდამოცემისა და ამგვარად ეს საკრებულო, საბოლოოდ მოწყდებოდა ეკლესიის სისავსეს (პირველსაწყის გარდამოცემას). სინამდვილეში კი საქმე ასე როდია .  ეპისკოპოსის სიკვდილის შემდეგ , სხვა ეპისკოპოსები უახლოესი რეგიონებიდან ხელს ასხამენ მის მემკვიდრეს , შეამოწმებენ რა აღმსარებლობის სარწმუნოობას , რომელიც შესაბამისობაში უნდა მოდიოდეს  პირველსაწყის (სამოციქულო) გარდამოცემასთან . ასე და ამგვარად , გარეგანი ფაქტორი გარდამოცემიდან გადახრისა , იმთავითვე მოკვეთილია და ამგვარი ,, მოკვეთილი ტოტები " ბევრია ეკლესიის ისტორიაში, სამწუხაროდ  .

 

საინტერესოა, რომ ეკლესიის ისტორიაში გარდამოცემა ყოველთვის განიხილებოდა ეკლესიის სინონიმად. არსებობს ეკლესია - არსებობს გარდამოცემა . ეკლესიის გარეთ არ შეიძლება იყოს გარდამოცემა ( traditia.)  წმინდა კვიპრიანე კართაგენელი ამბობს სქიზმატიკოსებზე , რომლებიც წარმოიშვნენ კართაგენში დეკიუსის დევნების შემდეგ: „ისინი , საკუთარი თავისაგან წარმოიშვნენ “. ისიც გავითვალისწინოთ, რომ მათ ჰქონდათ კანონიკური ხელდასხმა, ზუსტად ისეთივე, რაც წმინდა კვიპრიანეს ,  მაგრამ ისინი დაშორდნენ ეკლესიას და შესაბამისად დაკარგეს  სამოციქულო მემკვიდრეობა, აღარ არიან ცოცხალი , მასაზრდოვებელი გარდამოცემის მატარებლები .

 

ასე ცხოვრობს ტრადიცია ეკლესიაში, რომლის ფესვებიც ღვთაებრივ გამოცხადებაშია გამჯდარი და იქიდან აღმოხაპავს მასაზრდოვებელ მოძრვრებას .

 

გარდამოცემა და ევქარისტია .

რაში გამოიხატებოდა გარდამოცემა?  მთავარი , რაზეც უნდა აქცენტი გავაკეთოთ, ეს არის  -  ევქარისტია .  თუ გადავხედავთ ეკლესიის პირველ ისტორიულ წიგნს - მოციქულთა საქმეებს , იქ დავინახავთ , რომ ამ წიგნში მუდმივად წამოჭრილი საკითხების ფონზე განიჭვრიტება ევქარიისტიის ასპექტი , რომელიც ტერმინ - επί το αυτό( epi to auto) -შია გამოხატული .  ეს ძველიქრისტიანული ტერმინია, რომელსაც იმთავითვე განსაზღვრული მნიშვნელობა ქონდა . ანბანური სიზუსტით ეს სიტყვა ითარგმნება, როგორც ,, ერთად ყოფნა ერთი და იმავე ადგილზე " ( საქმე.2:44) ანუ ერთად ყოფნა საიდუმლო სერობაზე . ამ შინაარსით იყენებენ ამ ტერმინს მოციქულებრივი კაცებიც , მაგ : წმ.ეგნატე ანტიოქიელი ( ღმერთშემოსილი) და სხვები.

ყოველ ჯერზე , როდესაც ეკლესია იკრიბებოდა ევქარისტიისთვის, მაცხოვარი უხილავად ხელმძღვანელობდა ევქარისტიულ ტრაპეზს და ეკლესია ანუ კრებული  მას გამოცდილებით იცნობდა. ( ნუ ინებებ, ქრისტემ თავი გამოგიცხადოს სხვანაირად, თუ არა მხოლოდ ევქარისტიაში. წმ. ნიკოდიმოს მთაწმინდელი ) .

ლუკა მახარებელმა , მოციქულთა საქმეების ავტორმა, მის მიერვე დაწერილ სახარების ბოლოში ერთი საინტერესო მონაკვეთი მოათავსა , რომელიც მართლმადიდებლურ ტაძრებში , კვირა დღის ცისკარზე იკითხება მუდამ .  იქ მოთხრობილია ორ მოწაფეზე , რომელთაგან ერთ-ერთს ერქვა კლეოპა , ხოლო მეორე შესაძლოა საკუთრივ ლუკა მახარებელი ყოფილიყო . ისინი ემმაუსისკენ მიემართებოდნენ ფეხით და გზად მკვდრეთით აღმდგარ მაცხოვარს შეხვდებიან , რომელსაც ვერ იცნობენ . როგორც ვთქვით, ეს იყო მაცხოვრის მკვდრეთით ადღგომის შემდგომ , რომლის შესახებაც ცნობა ეს ეს იყო მოიწია მათ ყურამდე და ისინი ორჭოფობაში იყვნენ, დაეჯერებინათ თუ არა ეს ამბავი , რის გამოც გარკვეულ გაურკვევლობაში იყვნენ . და მაშინაც კი, როდესაც გზაზე შემხვედრი და მათ საუბარში ჩაბმული მაცხოვარი ეუბნება, რომ მესია ანუ ქრისტე უნდა ყოფილიყო ვნებული , მოკლული და აღმდგარი , ისინი მას მაინც ვერ ცნობენ . ხოლო, ამის შემდეგ ძალიან საინტერესო ამბავი ხდება, რაც ძალიან ცოცხალი სცენაა , სადაც წარმოდგენილია ახლოაღმოსავლური სტუმართმოყვარეობის პასაჟი . და ასე , მიაღწიეს რა ემმაუსამდე, მოწაფეები სთხოვენ იესოს : ,,დარჩი ჩვენთან, ვინაიდან უკვე ბინდდება და იწურება დღე" (ლუკა . 24:13).ისიც დაეთანხმება და შეყვება სახლში , გატეხავს პურს და იქვე იცნობენ მოწაფეები თავიანთ მოძღვარს . მოციქულებმა ის იცნეს ევქარისტიის საიდუმლოში . ეს ნათლად აჩვენებს იმას, რომ , დიახ , ეკლესიაში სწავლება ძალიან მნიშვნელოვანია ,  ინტელექტუალური ცოდნაც ძალიან მნიშვნელოვანია , მაგრამ მიუხედავად ამისა, არის საიდუმლოებრივი ცოდნა, რომელიც ყველაზე მნიშვნელოვანია და მოციქულებმა ქრისტე იცნეს არა სწავლებების მიხედვით, არამედ საიდუმლოში .

ეს იყო ადრეული ეკლესიის მსოფლაღქმა და რეალობა . დაწერილი სახარება არ სჭირდებოდა მას მაშინ, ეკლესიამ ქრისტე გამოცდილებით იცოდა, ხოლო საკუთრივ სახარება მოგვიანებით ჩნდება ( განსაკუთრებით იმ სახით, როგორადაც დღეს ვუწყით) .

როდის და რატომ ჩნდება სახარებები?

სახარებები გარკვეულ კონტექსტში ჩნდება: როდესაც მაცხოვრის შესახებ ცრუ ცნობების გავრცელება იწყება და როდესაც პირველი სექტები გამოდიან დღის შუქზე . საუბარი მაქვს გნოსტიკურ სექტებზე ,  რომლებიც თავიანთ ცდომილებაში აერთიანებდნენ ყველა სახის რელიგიური ტრადიციების ელემენტების ნაზავს . მათი მიმდევრები ინტერესდებოდნენ ყველანაირი საიდუმლოებებით , მისტერიებით . და როდესაც ამ სექტების დამფუძნებლებმა გაიგეს ახალი რელიგიის შესახებ , ახალ ღვთაებრივ მასწავლებელზე იუდეადან , თან ნუ დაგვავიწყდება, რომ ეს აღმოსავლეთია, ეგზოტიკაა და მუდამ საინტერესოა, - მათ დაიწყეს თავიანთ სწავლებაში ქრისტეს სწავლებების ფრაგმენტული და დამახინჯებული სახით შეზავება .

ადამიანები, რომლებიც  I საუკუნეში ცხოვრობდნენ და გაიგეს რაღაც ქრისტესა და მისი ეკლესიის შესახებ, ძალიან რთულ სიტუაციაში იყვნენ . სირთულეს წარმოადგენდა ის გარემოება, რომ როგორ იყო შესაძლებელი  ჭეშმარიტი ეკლესის მონახვა ამ   მრავალ  რელიგიურ ჯგუფებს შორის? ყოველი ამ ჯგუფთაგანი იჩემებდა ჭეშმარიტებას ( ეხლაც არ განსხვავდებიან თანამედროვე სექტანტები მათი სულიერი წინაპრებისგან) იმას, რომ ისინი იყვნენ იესოს ჭეშმარიტი მიმდევარნი და მისი სწავლებების მქადაგებლები . ეს ჯგუფები არც ისე მრავალრიცხოვანნი იყვნე  შემადგენლობით,  მაგრამ არც ეკლესია იყო იმდროისთვის განსაკუთრებულად დიდი . ის იყო წარმოდგენილი გაფანტულ საკრებულოებად აქა იქ, ხოლო რელიგიური ჯგუფები საკმაოდ ბევრნი იყვნენ .

არსებობდა ჭეშმარიტი ეკლესია, რომელსაც იგივენაირად  სწამდა , როგორც ჩვენ მართლმადიდებლებს გვწამს დღეს , თუმცა ბევრი სიტყვა და ტერმინი ( კატეგორია) , რომელსაც  ვიყენებთ ჩვენი რწმენის გამოსახატავად, მაშინ ჯერ კიდევ  არ არსებობდა. ეკლესიაში იყო რწმენა, რომ არსებობს ერთიანი ღმერთი სამპიროვნებით : მამა ძ ძე და სულიწმინდა ;  რომ მამამ გამოგზავნა მისი ძე მიწაზე ადამიანად, რომ ის ევნო და მესამე დღეს აღდგა მკვდრეთით . მათ ქონდათ თავიანთი რწმენის სიმბოლო, რომელსაც განსხვავებულ სიტყვებში გამოთქვამდნენ ( არსით იგივეობრივია, რა მრწამსიც ჩვენ გვაქვს).

მაგრამ სხვა ჯგუფები განსხვავებულად ასწავლიდნენ. ზოგიერთნი ამბობდნენ , რომ იესო არ იყო ღმერთი, მაგრამ  ის იყო მხოლოდ ერთ - ერთი ებრაელი მასწავლებელთაგან შედარებით უფრო ღრმა და ქარიზმატული , რომელიც ასწავლიდა ზნეობას და ამბობდა შესანიშნავ  რამეებს. რომ  შურის გამო სხვა ებრაელმა მასწავლებლებმა ჯვარს აცვეს იგი, ის მოკვდა, მაგრამ მისი სიტყვები ცოცხალია და რომ  უნდა მოვუსმინოთ მის სიტყვებს და მივყვეთ მათ.  სხვები ამბობდნენ, რომ ეს იყო მრავალ ღმერთთა შორის ერთ-ერთი, რომელიც მიწაზე მოვიდა  და რომ ჭეშმარიტი ღმერთი არ შეიძლება იყოს ადამიანი, რამდენადაც სხეული მატერიაა, ხოლო მატერია თავისთავად წარმოადგენს ბოროტებას , რამეთუ ის არის საპყრობილე სულისთვის (როგორც ცნობილი წარმართული ფორმულა ამბობს  : სომა სიმა- სხეული საპყრობილეა) და ადამიანის ამოცანა მდგომარეობს იმაში , რომ განთავისუფლდეს მისი ბორკილებისგან და უმაღლეს ემპირიას შეერწყას . ამბობდნენ, რომ ის უბრალოდ მოჩვენებითად იყო ადამიანი და რომ მის ნაცვლად ჯვარზე სვიმეონ კვირინელი გააკრეს , ხოლო თავად იესო იდგა ბრბოში და ხმამაღლა იცინოდა იმაზე, თუ როგორ გააცურა ყველა . მესამენი ასწავლიდნენ, რომ ის იყო ანგელოზი , რომელიც ჩამოვიდა დედამიწაზე და ადამიანებს სთავაზობდნენ ანგელოზთა სხვადასხვა სახელებს და ვერსიებს . იყო კიდევ ერთი ჯგუფი, რომლის წარმომადგენლებიც ამბობდნენ, რომ მოწაფეთა შორის, ყველაზე საუკეთესო იყო იუდა , სხვანი კი იყვნენ უბრალოები და ამიტომაც ვერ შესძლეს თავიანთი მასწავლების სწავლების სიღრმის შეცნობა და მხოლოდ იუდა იყო ინტელექტუალურად დაწინაურებული , ამიტომაც მაცხოვარმა  მას, ყველა თავისი საიდუმლოები გაუმჟღავნა .

გახსოვთ, რამდენიმე  წლის წინ წერდნენ, რომ „იუდას სახარება“  „აღმოაჩინეს“ ხელნაწერებში და რომ  ახლა გადათარგმნიდნენ  და მერე თითქოს მთელი ეკლესია თავდაყირა უნდა დამდგარიყო ? თარგმნეს, მაგრამ  - ეკლესია არ გადაბრუნებულა. ან რა იყო ამაში „გადასაბრუნებელი“, როცა ეკლესიამ ეს ყველაფერი 18 საუკუნის წინ იცოდა?! წმინდა ირინეოს ლიონელიც წერდა თავის დროზე , რომ ერეტიკოსთა ერთ ჯგუფს აქვს ე.წ „იუდას სახარება“.

მაშ, როგორ გავიგოთ ამდენი ჯგუფებიდან, რომელია ჭეშმარიტი ? მაცხოვრის მიწეირი ცხოვრების მოწმის მოძებნა, რომ ყოფილიყო შესაძლებელი, მაშინ შესაძლებელი იქნებოდა მასზე სწორება და ასეც იყო.. როდესაც მოციქულები ჯერ კიდევ ცოცხალნი იყვნენ და შესაძლებელი იყო მათთან გასაუბრება  და დამოწმების მოსმენა , მაგრამ ქრისტეს მოწაფეებს ესმოდათ, რომ ისინი მოკვდავი ადამიანები არიან და მარადიულად ვერ იქნებიან დედამიწაზე და რომ მოდის მათი ამქვეყნიური აღსასრულიც ჟამიც, შესაბამისად ისინი თავიანთ მოწმობებს მაცხოვარზე წიგნად წერენ, რომელსაც სახარებას არქმევენ . გახსოვთ ლუკას სახარების დასაწყისი ? ის საკმაოდ პოლემიკური ხასიათის არის :  ,, 1. რაკი მრავალმა მიჰყო ხელი იმ ამბების დალაგებით გადმოცემას, რომლებიც ჩვენში მოხდა,

2. როგორც გადმოგვცეს მათ, ვინც იმთავითვე თვითმხილველნი იყვნენ და სიტყვის მსახურნი,3. მეც მართებულად მივიჩნიე, ყველაფრის თავიდანვე გამოწვლილვით განხილვის შემდეგ, თანმიმდევრულად აღმეწერა ისინი შენთვის, ღირსეულო თეოფილე,4. რათა შეიცნო იმ მოძღვრების უმცდარობა, რაც გისწავლია."(ლუკა.1) ეს წერია ცრუ სწავლებების საწინააღმდეგოდ, რომელიც ვრცელდებოდა მაშინ .

ამრიგად , მნიშვნელოვანია გვახსოვდეს , რომ სახარებები იქმნებოდა როგორც ერთგვარი დამხმარე  საშუალებები , როგორც ყავარჯენნი რწმენის შესუსტების შესაწევნელად . ამის შესახებ წმ.იოანე ოქროპირი ამბობს , მიმართავს რა თავის სამწყსოს :  ,, რადგანაც  თქვენ არ ხართ კარგი ქრისტიანები , ამიტომ თქვენ გჭირდებათ ისეთი სახარება, რომელიც დაწერილია ლერწმით პერგამენტზე ან მელნით პაპირუსზე . თუ თქვენ კარგი ქრისტიანები იქნებოდით , სახარების სიტყვა თქვენს გულებზე იქნებოდა დაწერილი და თქვენ აღარ გექნებოდათ საჭიროება წერილობითი სახარებისა " .

ეკლესიის ისტორიაში მრავლად გვაქვს იმის მაგალითები , თუ როგორ იყო შესაძლებელი წერილის სიტყვის ცოდნა, მისი წაკითხვის გარეშე .  გავიხსენოთ ღირსი დედა მარიამ ეგვიპტელი . ის , სრულიად გაუნათლებელი იყო, არც კითხვა იცოდა და არც წერა , თავისი ცხოვრების პირველი ნახევარი ცოდვებში გაატარა , არც ეკლესიაში დადიოდა და შესაბამისად, ვერსად ვერ მოისმენდა წერილის სიტყვებს და აი , უდაბნოში ყოფნის ბოლო პერიოდში ის ხვდება წმინდა ბერს ზოსიმეს, რომელთანაც წმინდა წერილის ციტატებით ესაუბრება მას მარიამი და ნეტარი ზოსიმე თავის მხრივ ეკითხება :,, სად წაიკითხე წმინდა წერილი "? რაზეც მარიამმა უპასუხა: ,,არსად მქონდა წაკითხვის შესაძლებლობა , მე გაუნათლებელი ვარ , არ ვიცი კითხვა" . ის თავად გარდამოცემაში ცხოვრობდა  და ღმერთმა ამოტვიფრა მისი სიტყვა მარიამის გულზე , იმის გათვალისწინებით, რომ იგი სრულიად მარტო იყო უდაბნონში .

 

ჟღერადი სიტყვა .

და ამრიგად , ჩნდება დღის შუქზე პირველი  სახარება და ბუნებრივია, რომ გნოსტიკური სექტებიც ქმნიან სახარების თავისეულ ვერსიებს . ჩვენი სახარებები დაწერილია ძალიან მოკრძალებულად , ორი  მახარებელთაგანი არც კი ეკუთვნოდა 12 მოციქულის რიგებს , მესამე სახარება ეკუთვნის მათეს, რომელიც არ იწოდება თანასწორთა შორის პირველად, ხოლო იოანე , ყველაზე მოგვიანო სახარებაა , რომელიც სინოპტიკური სახარებების მერე შეიქმნა. ხოლო როდესაც ჩნდებიან გნოსტიკური სახარებები , მათ ძალიან ხმამაღალი სახელები აქვთ  :  ,, თომას სახარება", ან ,, მარიამ მაგდალინელის სახარება" , ნიკოდიმოსის სახარება, პეტრესი და ა.შ.

როგორ გავიგოთ ის თუ , რომელი სახარება არის ჭეშმარიტი ?

იმისთვის, რომ წარმოიდგინოთ თავი მაშინდელ სიტუაციაში , აუცილებელია მხედველობაში ვიქონიოთ რამოდენიმე მომენტი.

  პირველი : ხალხის უდიდესი უმრავლესობა , წერა - კითხვის უცოდინარი იყო და წიგნები  , ხმამაღლა წასაკითხად იწერებოდა . თავისთვის არავინ კითხულობდა წიგნებს . ნეტარი ავგუსტინე მის ,,აღსარებაში" მოგვითხრობს თავის შეხვედრაზე ეპისკოპოს ამბროსისთან ( მედიოლანი) და აღგვიწერს იმ სცენას, რომელმაც დიდი შთაბეჭდილება მოახდინა მასზე : ,, შევედი მის კელიაში და ვიხილე , როგორ აყოლებდა თვალებს ნაწერებს, ხოლო მისი ბაგეები არ იძროდნენ. ის გონებით აღწევდა წაკითხულის შინაარსში" - და ეს ნამდვილად უცნაური მოვლენა იყო ,, თავისთვის , ჩუმად კითხვა " , რადგან ასოები, რომლებსაც ჩვენ ვწერთ, გამოხატავს კონკრეტულ ბგერებს და იმისათვის, რომ წაკითხული იქნეს ეს ასოები, აუცილებელია მათი წარმოთქმა .და არათუ კითხულობდნენ ხმამაღლა, არამედ წერდნენ კიდეც ძველ დროში ( ესეც იყო) . გახსოვთ  , რომაელთა მიმართ ეპისტოლეს ბოლოში წერია : ,,მოგიკითხავთ მე, ტერციუსი, რომელმაც დავწერე ეს წერილი უფლის მიერ" ( რომ. 16:22) ?პავლე მოციქული, უაღრესად განათლებული ადამიანი იყო, მაგრამ ის ასევე კარნახობდა კიდეც მის ეპისტოლეებს, ხოლო მწერალი წერდა მას . და იქაც კი, სადაც ბოლოს მოციქული წერს : ,, ეს , მე დავწერე პავლემ, ჩემი ხელით " მას ჯერ უნდა ეთქვა ეს ფრაზა ხმამაღლა და მერე დაეწერა .

ამგვარად , წიგნები იწერებოდა ხმამაღლა წასაკითხად , თავად ადამიანების უდიდესმა უმრავლესობამ არ იცოდა კითხვა ,  ამიტომ  ყოველივეს აღიქვამდნენ ყურით მოსმენილის მეშვეობით .

მეორეც, წიგნები ძალიან იშვიათი და წარმოუდგენლად ძვირი იყო. სახარების ზომის წიგნი დაახლოვებით იმდენიდვე ღირდა, რამდენიც ღირდა კარგი მუშა ცხენი ( დღევანდელი ანმგარიშით, რამდენიც ეღირება საშალო დონის ავტომობილი) . რამოდენიმე წიგნის ქონა შეეძლო ძალიან შეძლებულ ოჯახს , ხოლო დიდი ბიბლიოთეკები, იმპერიის დიდი ძალისხმევით იქმნებოდა . როდესაც ალექსანდრიის ბიბლიოთეკაზე, საუბრობდნენ როგორც საგანძურზე ,  ეს არ იყო გადატანითი მნიშვნელობის შეფასება , რამდენადაც მისი ღირებულება იყო ასტრონომიული .

(და ბოლოს) მესამე -  იმ დროს ადამიანები, თითქმის არ მოგზაურობდნენ ( არ ვგულისხმობ ვაჭრებს , ტყვეების მფლობელებს და მეკობრეებს ან მეომრებს), ხოლო თუ ვინმე გადაწყვეტდა, დიდი სირთულეები ხვდებოდა და ფეხით უწევდა ძირითადად სიარული ( საკვები, სამოსი , ტღე-ღრე და ცხოველები და ა,შ) ; მათი სამყარო ,მათივე სახლის გარშემოწერილი ჰორიზონტის ხაზით შემოიფარგლებოდა კარგ შემთხვევაში ; საქონელიც ძალიან ცოტა მოძრაობდა და ძირითადად ფუფუნების საგნები გადაჰქონდათ . იმპერატორი დეოკლეტიანე, რომელიც არამხოლოდ ქრისტიანების მდევნელი იყო , არამედ კარგი ბიზნეს ადმინისტრატორიც , ხელი მიუშვა თავის საქმეს იმ ბიზნეს მოტივით,  ხორბლით სავსე ურიკა ყოველ გავლილ 90 კმზე, აორმაგებდა მის თვითღირებულებას . დღეს კი მანძილი იზომება საათების მიხედვით , ხოლო მაშინ კვირეებით და თვეებით იზომებოდა.

 

გარდამოცემა - ეს თავად იესოა .

 

 

და მაინც, რამოდენიმე ათწლეულში პირველი სახარების წერილობითი ვერსიები ,მთელს რომის იმპერიაში გავრცელდა . მაგრამ უნდა აღინიშნოს, რომ ნამდვილ სახარებასთან ერთად , ვრცელდებოდა გნოსტიკური სახარებებიც და ეკლესიის წინ იდგა ამოცანა ,  სწორად განესაღვრა ის, თუ რომელი სახარება იყო ჭეშმარიტი ?

აქ კი, ნამდვილი სასწაული იშლება ჩვენს თვალწინ. როდესაც II–III  საუკუნეებში, სრულიად განსხვავებული ერები (ადამიანები) იმპერიის სხვადასხვა კუთხეებში ჩამოთვლიან ნამდვილ სახარებებს , ყველა მათგანი ფაქტიურად ერთი და იმავე სახარებებს იმეორებენ ( რომელიც ჩვენც ვიცით დღეს) . როგორ არის ეს შესაძლებელი ? მაშინ, ხომ არ არსებობდა შედარებითი - წყაროთმცოდნეობითი ანალიზის პრინციპი ?  არ არსებობდა ლინგვისტური ანალიზი , კომპიუტერული და ა. შ და ამ ყოველივეს მიუხედავად  , მუდამ შეუცდომლად ჩამოითვლებოდა მათ მიერ ეს სახარებები . უდავოდ, ეს დიდი საიდუმლო და სასწაულია , რომელიც სულიწმინდის გასაოცარ მოქმედებაზე და განგებულებაზე მეტყველებს.  ეს ხდება იმიტომ, რომ ეკლესიამ იცის ნამდვილი ქრისტე , იცის   ის უტყუარი გარდამოცემა, რომელიც მან მიიღო .

როდესაც ჩნდება ტექსტი ქრისტეს გამოსახულებით , ეკლესია მას გარდამოცემას უკავშირებს და თუ კი ეს შეესაბამება ამ უკანასკნელს (გარდამოცემას) - მაშინ ეკლესია იწყნარებს ამას , ხოლო თუ არ შეესაბამება  - უკუაგდებს .  ნამდვილი სახარებების გამორჩევა( გადარჩევა) - ეს არის პირველი კრიტიკული გარჩევა - გამორჩევა ტექსტისა, რომელიც ეკლესიამ შეასრულა . როგორც მამა გიორგი ფლოროვსკიმ თქვა ერთხელ : ,,გარდამოცემა - ეს არის სულიწმინდის ცხოვრება ეკლესიაში" . გარდამოცემა ,  ეს თავად მაცხოვარია, რადგან  მან თავად გადმოგვცა ჩვენ თავისი თავი( ევქარისტიაში) და ეკლესიაც მისით ცხოვრობს (ევქარისტიით).

წინააღდგომა ერესებისადმი .

 

ხშირად ზოგიერთი სექტანტისგან გავიგონებთ : „ჩვენ ვცხოვრობთ, როგორც ადრეული ქრისტიანები ძველ ეკლესიაში. ადრეულ ეკლესიაში არ არსებობდა ისეთი ტაძრები , ისეთი სამოსი, ისეთი კანკელი, ისეთი იერარქია, როგორიც დღეს არის. ჩვენთან კი, ყველაფერი უბრალოდ არის ,  ქარიზმატულად , როგორც ძველ ქრისტიანებში იყო . უკრავს გიტარა, ყველა მღერის, ლოცულობენ , ყველანი თანასწორნი არიან და ა.შ" პირდაპირ სამოთხე დედამიწაზე, ნუ იტყვით და ..

ჯერ ერთი, ეს სიმართლეს არ შეესაბამება, რადგან ადრეულ ეკლესიაში არსებობდა იერარქია და არსებობდა მსახურების წესი, რადგან იერარქიის გარეშე არ არსებობს ცოცხალი ორგანიზმი. თუ იერარქია არ არის, საქმე გვაქვს გვამთან, ეკლესია კი ცოცხალი ორგანიზმია. და ღვთისმსახურების სტრუქტურა იგივე იყო, რაც ეხლა არის. რათქმაუნდა, მის მერე მსახურება უფრო შემუშავდა, შეიძინა სხვადასხვა ელემენტები (გამომსახველობითი მიზანდასახულობით -ეპოქალურობის კონტექსტში ) ,მაგრამ ეს ყოველივე ემტკიცებოდა იმ საერთო და პირველად სტრუქტურას .

გარეგნულად, რათქმაუნდა დღევანდელი ღვთისმსახურება განსხვავდება პირველქრისტიანული მსახურებისგან ,როგორც ხანდაზმული ხე განირჩევა ნერგისგან,მაგრამ აქ არსობრივ სხვაობაზე ვერ ვისაუბრებთ , მხოლოდ ფორმალურზე, რომლებსაც გარემოებები ქმნიან , როგორც ხის შემთხვევაშია . ნერგზე პირდაპირ მოქმედებენ ის პირობები, თუ საიდან უბერავს ქარი, თუ რომელი მხრიდან ეცემა მზის სხივი  , ფესვის რომელ განგალებაზეც მოდის უფრო ნაკლები  რაოდენობის წყალი, იქ უფრო გრძელია ის  და ამის მიხედვით უვითარდება სიმყარეც , სიმკვრივეც ,  დრეკადობაც და ფოთლების აღგნაგობაც .  ერთი სიტყვით -  ფორმების ჩამოყალიბება დამოკიდებულია გარეგან ფაქტორებზე,მაგრამ არსი უცვლელია.

ჩვენს საეკლესიო ისტორიაში შეიძლება შევამნჩნიოთ ერთი ალგორითმი: ყველა ჩვენი დოგმატი ჩნდება მაშინ ,  როდესაც რწმენის დამახინჯების საშიშროება წარმოიშვება . ყველასათვის ცნობილი ღვთისმეტყველი , მიტროპოლიტი კალოსტოს უაიერი ასეთ საინტერესო რამეს ამბობს : ,,რომაელი კათოლიკე ღვთისმეტყველები მთელ ცხოვრებას უთმობენ ზეციური იერუსალიმს რუკის შედგენას , სად რომელი ქუჩაა და რომელი ხეივანია და უშუალოდ ამისაკენ არის მიმართული მთელი მათი ძალისხმევა , მთელი ეს ,,Summa Theologiae“ები, რომ ყველაფერი პროტოკოლირდეს , აღიწეროს, რათა არ დარჩეს რამე რაციონალურად აუხსნელი , ხოლო მართლმადიდებელი თეოლოგები კი, ზეციური იერუსალიმისაკენ გზის გაკვალვით და მასზე სიარულით არიან დაკავებულნი " . ზოგადი მოსაზრებაა, რომ ,,ღვთაებრივი ჭეშმარიტებები გამოუთქმელია ადამიანური ენით , ამიტომ ეგების ისინი დავტოვოთ საიდუმლოებებად" .ფორმულირებები შემუშავდება მხოლოდ მაშინ, როდესაც რწმენისთვის იქმნება გარკვეული საფრთხე, საფრთხზე იმისა, რომ არ წარმოიშვას ხელოვნური ჩიხი . მთელი ჩვენი დოგმატები მიმართულია სწორედ საფრთხეების აღმოფხვრისკენ, მათი არსებობის შეხსენებისკენ . ისინი თითქოს ასე მეტყველებენ :  ,,უნდა წახვიდე იქით , აქეთ წასვლა შეიცავს საფრთხეს " , სწორედ ეს არის გარდამოცემის მიზანიც.

გარდამოცემა -  ეა არის ცოცხალი წვენი ჩვენს ,,ხეში" , რომელიც თავად მას (ხეს) ანიჭებს ცხოველმყოფელობას . ჩვნდებიან ახალი ტერმინები , ახალი სიტყვები. შეხვდები იეღოვას მოწმეებს და პირველი , რასაც ისინი გეტყვიან : ,, რატომ გწამთ სამების"? ბიბლიაში, ხომ არარსებობს ასეთი სიტყვა ,,სამება" , მაგრამ ბიბლიაში ასევე არსად წერია სიტყვა ,,პიონერი" ან ,,მართველი კორპორაცია" ან ,,კონგრესი" და ა.შ   დიახ, რათქმაუნდა ტერმინი ,,სამება" არ გვხდება ბიბლიაში, რამდენადაც ეს სიტყვა ფილოსოფიურ კატეგორიას განეკუთვნება და მოციქულთა მიერ არ იქნა გამოყენებული სახარებაში . ბიბლიაში ნათქვამია :  ,, ნათელს ეცით მათ სახელითა მამისათა, და ძისათა და სულისა წმინდისათა" და როდესაც II საუკუნის ბოლო საჭირო გახდა ისეთი სიტყვის არსებობა, რაც შედარებით ზუსტად გამოხატავდა ამ ფორმულას ,მაშინ იქნა გამოყენებული სიტყვა ,,სამება" და ამგვარად იქნა აღიარებული ის, რომ მოცემული ტერმინი, ზუსტად გამოხატავდა გარდამოცემას ღვთის სამპიროვნებაზე . ხოლო ბიბლიის კანონს რაც შეეხება ,  ის IV საუკუნეში ჩამოყალიბდა საბოლოო სახით ( 2 საუკუნე გავიდა ტერმინ ,,სამების" მიღებიდან) და როგორც ზემოთ ითქვა, ეკლესიამ აქაც ყოველივე გარდამოცემას შეუსაბამა და ამ პრინციპით გამოირჩია წიგნები .

მაშასადამე, როდესაც სექტანტები უარყოფენ გარდამოცემას, ფაქტობრივად, მათ ასევე უნდა უარყონ წმინდა წერილი, რადგან წმინდა წერილი უბრალოდ გარდამოცემის გარეშე ვერ იარსებებს. წმინდა წერილი გარდამოცემის ორგანული ნაწილია.

 

როგორ იყენებენ სექტები საეკლესიო გარდამოცემას.

წმ.წერილი - ეს , გარდამოცემის ერთ-ერთი ნაწილია ,  რომლის გაგებაც სხვა ნაწილების გარეშე ,შეუძლებელია . ისინი, ვინც უარყოფენ წერილს, ერთადერთი გამოსავალიღა რჩებათ  - დაბრუნდნენ I საუკუნეში და დარჩენილი მრავალი წყაროთაგან , აირჩიონ ის, რაც მეტნაკლებად შეესაბამებათ მათ მიერ წარმოდგენილ სამყაროს სურათს . ოღონდ , ისინი ნუ ისარგებლებენ ჩვენი არჩეული და შემონახული წერილებით .

უფრო მეტიც :  სექტები არ ჯერდებიან მხოლოდ წერილების გადაღებას , არამედ ჩვენი გარდამოცემებიდანაც მიითვისებენ : მაგ : იეღოველები უარყოფენ სიტყვა ,,სამებას" ,მაგრამ ბაპტისტები , რომლებიც ამბობენ, რომ ისინი ერთ ნაბიჯსაც არ დგამენ წერილის გარეშე, იყენებენ სიტყვა ,,სამებას" . რიტორიკული კითხვაა, საიდან აიღეს მათ ეს ტერმინი?

საიდან იციან სექტებმა, რომ მეოთხე სახარება დაიწერა იოანეს მიერ? ტექსტში სადმე წერია, რომ ავტორი იოანეა? ნათქვამია, რომ ეს იყო „მოწაფე, რომელიც უყვარდა იესოს“, მაგრამ იქ არ არის ნათქვამი, რომ ეს იყო იოანე. ის, რომ მეოთხე სახარება დაიწერა იოანეს მიერ, ჩვენ ვუწყით მღვდელმოწამე პოლიკარპე სმირნელისაგან ,  რომელიც უშუალოდ იცნობდა მოციქულს. მან შეგვატყობინა, რომ ეს სახარება დაწერილი არის იოანეს მიერ მხცოვანების ჟამს  და რომ ის მიმართულია ქრისტიანებისადმი, რომლებიც გაიქცნენ იერუსალიმიდან მეორე ტაძრის დანგრევის შემდეგ .

ან საიდან ვიცით, რომ მეორე სახარება დაწერილია მარკოზის მიერ? ამის შესახებაც გარდამოცემაშაა მოთხრობილი :  მღვდელმოწამე პაპი იეროპოლელი გვამცნობს, რომ ეს სახარება დაწერა მარკოზმა პეტრე მოციქულის მონაყოლის მიხედვით მალევე , მისი მოძრვრის გარდაცვალების მერე ნერონის დევნულობის პერიოდში .

მეშვიდე დღის ადვენტისტები უარყოფენ აღდგომას და ამბობენ, რომ არსად წმინდა წერილში არ წერია იმის შესახებ , რომ ქრისტიანები კვირას უნდა შეიკრიბონ. ისინი დაჰპირდნენ 100 მილიონ დოლარს ყველას, ვინც მათ მოუტანდა ციტატას ახალი აღთქმიდან, სადაც ეწერა, რომ ქრისტიანებმა უნდა ჩაატარონ თავიანთი მთავარი ღვთისმსახურება კვირას. ჯერ არავინ ჩქარობს მათთვის ციტატის მოტანას, რადგან, მართლაც, ის ახალ აღთქმაში არსად მოიპოვება. ის, რომ კვირა არის მთავარი ქრისტიანული დღე, იმდენად აშკარა იყო უკვე I საუკუნეში, რომ არავის უფიქრია მისი ჩაწერა ( როგორც მაგ: არ არის ჩაწერილი თარიღი, როდის იშვა ქრისტე, რადგან აშკარა იყო, რომ იშვა ) : ,,25. ბევრი სხვა რამეც მოიმოქმედა იესომ, მაგრამ ყველაფერი სათითაოდ რომ დაწერილიყო, ვგონებ, ქვეყანაც ვერ დაიტევდა დაწერილ წიგნებს. ამინ."(იოან.) პირველი მოხსენება იმის შესახებ, რომ ქრისტიანები კვირაობით იკრიბებიან ღვთისმსახურებისთვის, მხოლოდ 150 წელს ჩნდება , როდესაც წმ.იუსტინე ფილოსოფოსი წერს : ,,ჩვენ, ქრისტიანები , ღვთაებრივი ტრაპეზისათვის კვირის პირველ დღეს ვიკრიბებით , იმ დღეს , რომელიც თქვენთან იწოდება მზის დღედ .ჩვენ ამას უძველესი დროიდან ( დასაწყისიდან) ასე აღვასრულებთ ".

სექტები, ისე რომ თავადაც არ უწყიან , მუდამ გადაიღებენ ხოლმე  ჩვენი გარდამოცემების ელემენტებს . ჩვენ არ ვართ ამის წინააღმდეგნი , მაგრამ როდესაც ჩვენ გვაქვს პოლემიკა მათთან ,  აუცილებელია ეს შევახსენოთ მათ :  რამდენადაც თქვენ უკვე აიღეთ ჩვენგან ეს ელემენტები , დაფიქრდით იმაზე, როგორ აიღოთ ასევე ლოცვები ღვთის დედისადმი, წმინდანებისადმი, ხატებისადმი. რაც უფრო მეტს აიღებთ ჩვენგან , მით უფრო მოუახლოვდებით ეკელსიას და ვიქცევით ერთ სხეულად .

 

ნამდვილი და ცრუ გარდამოცემის შესახებ .

როდესაც ზოგიერთი სექტა ამბობს: „ჩვენ ვცხოვრობთ მხოლოდ წმინდა წერილის მიხედვით და არ ვიღებთ თქვენს არცერთ გარდამოცემას“, ჩნდება შემდეგი კითხვა: რატომ არ ეთანხმებიან ისინი ერთმანეთს ? ყველა სექტა ამბობს, რომ ისინი ქრისტიანები არიან და, მიუხედავად ამისა, ყველა მათგანი  განსხვავდება ერთმანეთისგან და ზოგჯერ საკმაოდ ფუნდამენტური ნიშნითაც . თუ გარდამოცემა არ არის საჭირო, მაშინ ერთი შეხედვით  უფრო მარტივად უნდა იყოს ყველაფერი.   მაგრამ , ასე არ გამოდის ეს და ყოველი მათგანი თავისებურად განმარტავს წმ.წერილს . ეს მათეული განმარტებები, არის კიდევაც მათივე  გარდამოცემა . მაგრამ, თუ ეკლესიის გარდამოცემა, ეს არის გარდამოცემა დიდი ასოთი , რომელიც ქრისტემდე და მის მოწაფეებამდე ადის , მაშინ სექტანტების გადმოცემა ვერ სცდება მათი ბაბუის პასტორის შეხედულებებს .

არცერთი სექტანტური ტრადიცია არ აღიქვამს წმინდა წერილს ,,ჰოლისტურად" (მთლიანობაში) , რადგან სექტის ამა თუ იმ დამაარსებელს ყოველთვის აქვს თავისი კერძო (წვეტიანი) იდეები და ამ აზრების პერსპექტივიდან მიმართავს ის წმინდა წერილს, რათა იქიდან  ამოიტაცოს ციტატები, რომლებიც „დაადასტურებენ“ მისი ბლაგვი შეხედულებების ,,სისწორეს“.

ვინაიდან ბიბლია დიდი წიგნია, ბუნებრივია, შეგიძლიათ აკრიფოთ ნებისმიერი ციტატა, რომელიც გსურთ. აი, მაგალითად, ციტატა მოციქულთა საქმეებიდან: „დიდი არს არტემიდა ეფესოელი“ (საქმეები 19:28). კონტექსტიდან ამოღებით, შეიძლება ითქვას, რომ წმინდა წერილი განადიდებს წარმართულ ღვთაებას. ბევრმა იცის ძველი ხუმრობა, რომ წმინდა წერილის დახმარებით შეგიძლიათ დაამტკიცოთ თვითმკვლელობის მართებულობა , რადგან იქ არის ასეთი სიტყვები: „და (იუდა) გამოვიდა და თავი ჩამოიხრჩო“, ხოლო რამდენიმე გვერდით ადრე წერია: „წადი. და იგივე გააკეთე.”..

ასე რომ, არსებობს წინააღმდეგობები არა გარდამოცემასა და წმინდა წერილს შორის, არამედ ეკლესიის გარდამოცემასა და სექტანტების გარდამოცემებს შორის .

ღმერთისა და ქმნილებისადმი თაყვანისცემისა და მსახურების შესახებ. პასუხი ჰეტეროდოქსებს .

 მოცემული ტექსტი, წარმოადგენს აპოლოგეტური შინაარსის სტატიას , რომელიც მიმართულია სხვადმადიდებლების (ჰეტეროდოქსების) მიერ მართლმადიდებლებისკენ გამოსროლილი ცილისწამების მოგერიებისაკენ ერთის მხრივ და მეორეს მხრივ, ამის საპირისპიროს დამტკიცებისკენ, არგუმენტირებულად და ფაქტობრივად   .

 სტატიაში განვიხილავთ საკითხს, ქმნილებისადმი თაყვანისცემის მართებულობაზე წმ.წერილის სწავლების კონტექსტში ,საიდანაც შემდგომში გამომდინარეობს წმინდანებისადმი და ხატებისადმი თაყვანისცემის მართებულობა  . განვიხილავთ განსხვავებას (პაატივისცემას) თაყვანისცემასა ( იგივე წმინდანთადმი) და მსახურებას შორის , სადაც ნათლად ვაჩვენებთ ჩვენი ( მართლმადიდებლების) სწავლებისა და პრაქტიკის  კანონზომიერებას , მართებულობას და შესაბამისობას ბიბლიურ სწავლებასთან. 

 

მაშ ასე , რა განსხვავებაა პატივისცემასა და თაყვანისცემას შორის? პატივისცემა არის გრძნობა და დამოკიდებულება, რომელიც გამოხატება სხვადასხვა გარეგნული ფორმით. ერთ-ერთი ასეთი ფორმაა ფიზიკური თაყვანისცემა. ეს არის თაყვანისცემის სრულიად ლეგიტიმური და მიღებული ფორმა და არ წარმოადგენს კერპთაყვანისმცემლობას. მაგალითისთვის მოვიხმოთ შემდეგი:

მშობლებისადმი პატივისცემის მცნება: „პატივი ეცი მამას და დედას“ (გამ. 20, 12).

ამ მცნების შესრულება თაყვანისცემის სახით ასე ვლინდება მართლებში:

„იოსებმა თაყვანისცა მას [შვილმა მამას - იაკობს; მ. მ.] პირით მიწამდე“ (დაბ. 48,12); „გამოვიდა მოსე სიმამრის შესახვედრად და თაყვანი სცა“ (გამ. 18, 7); „და შევიდა ბერსაბია მეფე სოლომონთან. მეფე დადგა მის წინაშე და თაყვანი სცა მას“ (1 მეფეთა 2, 19). პირველი ორი ციტატა გვიჩვენებს ამ მცნების შესრულებას მის წერილობითად მოცემამდეც კი. ადამიანური სინდისი იმთავითვე ამ მცნებით ხელმძღვანელობდა თვით წერილობითი რჯულის გამოჩენამდეც.

უფროსების (უხუცესების) პატივის მიგების მცნება: „პატივი მიაგე მოხუცს“ (ლევ. 19, 32). ხოლო ამ მცნების შესრულება თაყვანისცემის სახით არის: „იხილა იაკობმა და დაინახა, და აჰა, ესავი მოვიდა და შვიდჯერ თაყვანი სცა მიწამდე და მიუახლოვდა თავის ძმას“ (დაბ. 33, 1, 3). ანუ უმცროსმა ძმამ თაყვანი სცა უფროს ძმას. მართალია ისინი ტყუპები იყვნენ, მაგრამ ესავი მაინც პირველი დაიბადა (დაბ. 25, 25-26) ამიტომ, სწორედ იაკობმა გამოავლინა მისდამი პატივისცემა თაყვანისცემის სახით, ხოლო ისავი მიუახლოვდა რა თავის ძმას იაკობს, არ სცა თაყვანი: „სირბილით შეეგება ესავი, გადაეხვია, ყელზე მოეჭდო, გადაკოცნა, და ატირდნენ ორთავენი“ (დაბ. 33, 4).

მეფეთა პატივისცემის მცნებაა: „პატივი ეცი მეფეს“ (1 პეტ. 2, 17). სხვათა შორის, ძველ აღთქმაში ასეთი მცნება ვერ ვიპოვე, თუმცა იქ მეფეთა თაყვანისცემის მაგალითებია აღწერილი.

ამ (პატივის მიგების) მცნების შესრულება თაყვანისცემის სახით: „დავითმა შესძახა საულს და თქვა: ბატონო, მეფეო! საულმა უკან გაიხედა, დავითი პირქვე დაემხო მიწაზე და თაყვანი სცა“ (1 მეფ. 24, 9); „და უთხრეს მეფეს: აჰა, ნათან წინასწარმეტყველი. და შევიდა მეფესთან და თაყვანი სცა მეფეს პირით მიწამდე“ (1მეფ. 1, 23); “უთხრა დავითმა მთელ კრებულს: აკურთხეთ უფალი, ღმერთი თქვენი! და აკურთხა მთელმა კრებულმა უფალი, თავისი მამა-პაპის ღმერთი, დაეცნენ და თაყვანი სცეს უფალს და მეფეს“ (1 ნეშტ. 29, 20); „მოვიდა ის (ადონია) და თაყვანი სცა მეფე სოლომონს“ (1 მეფ. 1, 53).

ყურადღება მიაქციეთ 1 ნეშტთ. 29, 20-ში მოცემულ თხრობას: ისრაელის ხალხის უმაღლესი წარმომადგენლების კრებამ „თაყვანი სცა უფალს და მეფეს“. ერთ-ერთ თაყვანისცემაში იყო ღმერთისა და დავით მეფის თაყვანისცემა. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ, პირველ რიგში, ღმერთი არა მხოლოდ საკუთარი თავისთვის აწესებს თაყვანისცემას, არამედ ნებას იძლევა, რომ მის მსახურთაც პატივი მიაგონ სხვემბა; მეორეც, თვით ღმერთისა და მისი მსახურის თაყვანისცემა შეიძლება იყოს ერთდროული. სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ: ღმერთის თაყვანისცემა გარეგნულად შეიძლება გამოიხატოს ადამიანის პიროვნებისადმი თაყვანისცემით (ამ შემთხვევაში ეს პიროვნება იყო დავით მეფე).

ბიბლია არაერთხელ საუბრობს ადამიანების, ანგელოზებისა და წმინდა საგნების (კიდობანი და ტაძარი) თაყვანისცემაზე - თაყვანისცემაზე, რომელიც არ იყო კერპთაყვანისმცემლობა და არ იყო კვალიფიცირებული ცოდვად (ამასთან დაკავშირებით ქვემოთ გადმოვცემ ბმულების სახით). შეიძლება ითქვას, რომ ყველა ეს თაყვანისცემის აქტი არსობრივად იყო ღმერთის თაყვანისცემაც.

როდესაც შვილები თაყვანისცემას ავლენენ მშობლების მიმართ, ისინი ამით თაყვანსცემენ ღმერთს, რამეთუ ეს უკანასკნელნი, გარკვეული აზრით, უხილავი ღმერთის ხატს წარმოადგენენ. ღმერთი ყველას მამაა, ,,რომლის მიერაც ყოველი მამობა იწოდება მიწაზეც და ცაშიც" (ეფეს. 3, 15). ამიტომ, ყველა მიწიერი მამა, გარკვეული გაგებით, ზეციერი მამის ანარეკლია, რის გამოც ის ღირსია პატივისცემისა და თაყვანისცემის.

ასეა მეფის შემთხვევაშიც - ის წარმოადგენს ზეციური მეუფის ხატს მიწაზე. ღმერთის მსგავსად, მეფე მართავს, განაგებს, განსჯის, სასჯელს უწესებს, იცავს, და, ამ აზრით, იგი ღმერთის ცოცხალი ანარეკლია. ამიტომ, მეფე ღირსია თაყვანისცემისა და პატივისცემისა, როგორც ნეშტთა წიგნში ვხედავთ (1 ნეშტ. 29, 20), და ეს თაყვანისცემა, ამავე დროს, წარმოადგენს ღმერთის თაყვანისცემასაც.

გარდა ამისა, წინასწარმეტყველებიც აირეკლავენ საკუთარ თავში ღმერთს. ამიტომაც უთხრა ღმერთმა მოსეს: ,,იცოდე, ღმერთად დამიდგენიხარ ფარაონისთვის; შენი ძმა აარონი კი შენი ქადაგი იქნება“ (გამ. 7, 1). ამიტომაც ბუნებრივია, რომ წინასწარმეტყველებს პატივისცემას, თაყვანისცემის სახით აღუვვლენდნენ .

ახლა კი ვნახოთ დაპირებული ბმულები თაყვანისცემის შესახებ, რომელიც მოცემულია ბიბლიაში. ესე იგი, იმ თაყვანისცემის შესახებ, რომელსაც მართლები ან თავად იქმოდნენ, ან კიდევ სხვებისგან იღებდნენ საკუთარი მისამართით.

I. ბიბლიურ მართალ კაცთა მიერ თაყვანისცემის გამოხატვა:

1) აბრაამი თაყვანს სცემდა ხეთელებს (დაბ. 23, 7,12).

2) ლოთი თაყვანს სცემდა ანგელოზებს (დაბ. 19, 1).

3) იაკობი თაყვანს სცემდა თავის უფროს ძმას ესავს (დაბ. 33, 3).

4) იოსები თაყვანს სცემდა მამას იაკობს (დაბ. 48:12);

5) მოსე თაყვანს სცემდა თავის სიმამრს ითროს (გამ. 18, 7).

6) იესო ნავეს ძე თაყვანს სცემდა ანგელოზს (იესო ნავეს ძე 5, 13-14) და აღთქმის კიდობანს (იესო ნავეს ძე 7:6).

7) დავითი თაყვანს სცემდა მეფე საულს (1 სმ. 24, 9), მის მეგობარს იონათანს (1 სმ. 20, 41) და ანგელოზს (1მტ. 21, 16), ასევე, ფსალმუნებში წერდა ტაძრის თაყვანისცემის შესახებ (ფსალმ. 5, 8; 98, 5; 137, 2).

წინასწარმეტყველი ნათანი თაყვანს სცემდა დავითს (1 მეფეთა 1, 23).

9) სოლომონი თაყვანს სცემდა დედას ბერსაბეს (1 მეფეთა 2, 19).

II. მართალნი იღებენ თაყვანისცემას საკუთარი მისამართით:

1) იაკობმა მიიღო თაყვანისცემა მისი ვაჟის იოსებისგან (დაბ. 48, 12).

2) იოსებმა მიიღო თაყვანისცემა ძმებისგან (დაბ. 42, 6; 43, 26; 44, 14).

3) დავითმა მიიღო თაყვანისცემა აბიგაილისგან (1 მეფ. 25, 23), მაცნე საულისგან (2 მეფ. 1, 2), მეფიბოშეთისგან (2 მეფ. 9, 6), თეკოიტისგან (2 მეფ. 14, 4), აჰიმაასისგან (2 მეფ. 1, 4; 18, 28), შიმეი (2 მეფ. 19, 18), ორნა (2 მეფ. 24, 20; 1 ნეშტ. 21, 21), ბათშება (3 მეფ. 1, 16; 1, 31), წინასწარმეტყველი ნათანი (3 მეფ. 1, 23) და ისრაელის კრებიდან (1 ნეშტ. 29, 20).

4) სოლომონმა მიიღო თაყვანისცემა ადონიასგან (1 მეფ. 1, 53).

5) წინასწარმეტყველმა ელიამ მიიღო თაყვანისცემა ობადიასგან (1 მეფ. 18, 7).

6) წინასწარმეტყველმა ელისემ მიიღო თაყვანისცემა წინასწარმეტყველთა შვილებისგან (2 მეფ. 2, 15) და სონამეთელებისგან (2 მეფ. 4, 37).

7) დანიელ წინასწარმეტყველმა მიიღო თაყვანისცემა მეფე ნაბუქოდონოსორისგან (დან. 2, 46).

III. ანგელოზები იღებენ თაყვანისცემას თავისი მისამართით:

1) ლოტისგან (დაბ. 19, 1).

2) იესო ნავეს ძისაგან (იესო ნავეს ძე 5, 13-14).

3) მანოახისა და მისი ცოლისგან (მსაჯ. 13, 20).

4) ბალაამისგან (რიცხ. 22, 31).

5) დავითისა და ისრაელის უხუცესებისგან (1 ნეშტ. 21, 16).

IV. წინასწარმეტყველებები თაყვანისცემის შესახებ:

1) ისააკი (დაბ. 27, 29).

2) იოსები (დაბ. 37, 10).

3) იუდა (დაბ. 49, 8);

4) ფილადელფიის ეკლესიის ანგელოზისადმი (გამოცხ. 3, 9).

და ამ ყოველიდან გამომდინარე ჩნდება გონივრული კითხვა: თუ ბიბლიური მართალნი თაყვანს სცემდნენ ხალხს და მშვიდად ღებულობდნენ თაყვანისცემას საკუთარი მისამართითაც, მაშინ რატომ ადანაშაულებს პავლე მოციქული წარმართებს ქმნილების თაყვანისცემაში: ,,რომელთა-იგი გარდაცვალეს ჭეშმარიტებაჲ ღმრთისაჲ სიცრუვედ და პატივს-სცემდეს და ჰმსახურებდეს დაბადებულთა, და არა დამბადებელსა" (რომ. 1, 25) . ეს რა, ორმაგი სტანდარტია თუ უბრალო გაუგებრობა? წარმართმა თავი მოუდრიკა ქმნილებას და მორჩა, მან უკვე ,,შეცვალა ჭეშმარიტი ღმერთის თაყვანისცემა სიცრუით", ხოლო ნათან წინასწარმეტყველი თაყვანს სცემს ქმნილებას (დავით მეფეს - 1 მეფ. 1, 23) და არაფერი ხომ, მან სიმართლე არ შეცვალა ხომ სიცრუით?! რატომ მიეცათ ბიბლიურ მართალ ადამიანებს უფლება, გაეკეთებინათ ის, რისთვისაც მოციქულმა დაგმო წარმართები? რიტორიკული კითხვაა. მაგრამ ამ კითხვას ჩვენვე ვუპასუხოთ .

ჩავიხედოთ პავლე მოციქულის რომაელთა მიმართ ეპისტოლის ბერძნულ ტექსტში (ორიგინალში):《რომელთა-იგი გარდაცვალეს ჭეშმარიტებაჲ ღმრთისაჲ სიცრუვედ და პატივს-სცემდეს და ჰმსახურებდეს დაბადებულთა, და არა დამბადებელსა》(რომ. 1:25). სიტყვა 《პატივს-სცემდნენ 》 წარმოადგენს ბერძნული სიტყვის (ზმნის)  εσεβάσθησαν [ესევ ა სfისან]. მისი  ფუძისეული  ფორმა ,,σεβάζομαι" [სევ ა ზომე] ნიშნავს: თაყვანისცე, პატივი მიაგო, მოწიწებისაგან შიშნეულად თრთოდე. ქართულ თარგმანში სიტყვა  [ესევ ა სfისან] თარგმნილია, როგორც,《პატივს სცემდეს》; სხვა ყველა დანარჩენ შემთხვევაში (დაახლოებით 55-ჯერ), როდესაც ახალ აღთქმაში საუბარი ეხება თაყვანისცემას, სულ სხვა სიტყვაა გამოყენებული - 《προσκυνείν》 -[ პროსკინ = თაყვანისცე] , προσκυνήσωσιν [პროსკინისოსინ = თაყვანისცემა] და ა.შ.

მაშ, რატომ დაწერა პავლე მოციქულმა სახელდობრ 《ესევასfისან》 , და არა 《პროსეკინისან》, როგორც ამ შემთხვევაშია, მაგ: იოანეს სახარებაში [4: 20] ასეა : 《 ჩვენი მამები ამ მთაზე სცემდნენ თაყვანს [ προσεκύνησαν]- ,,პროსკინისან"?

საქმე იმაშია, რომ სიტყვა 《ესევასfისან》 არის ალუზია სიტყვისა 《სევასტოს》 , რაც ნიშნავს არა უბრალოდ 《 თაყვანისცემის ღირსს》 და 《 წმინდა, კურთხეულს》, არამედ წარმოადგენს ლათინური სიტყვის 《augustus- ის 》ერთგვარ ანალოგს. მაგ: რომაელი იმპერატორების ტიტულები ( აქედან მოდის ტერმინენი - ,,ავგუსტისეული მონარქი" ან ,,ავგუსტისეული ოჯახი- გვარი 》 და ა.შ რომაელთა მიმართ ეპისტოლეში ( 1:25) პავლე მოციქული არა პირდაპირ, არამედ ქარაგმულად, მინიშნებით ამბობს რომაელი იმპერატორების წარმართულ თაყვანისცემაზე, რომლემსაც ეთაყვანებოდნენ, როგორც ღმერთზებს.

გავიხსენოთ ისრაელის მეფეები: უკვე მოვიყვანე იმის მაგალითები თუ როგორ სცემდნენ თაყვანს მეფე საულს, დავითს და სოლომონს; ამის ფონზე გაისმის კითხვა: რა განსხვავებაა ამგვარ თაყვანისცემასა და წარმართულ თაყვანისცემას შორის? მივაქციოთ ყურადღება რომაელთა ეპისტოლეში ( 1: 25) ამ ორ სიტყვას:

1) 《პატივს სცენდეს და ჰმსახურებდეს დაბადებულთა, და არა დამბადებელისა》 ანუ ნაცვლად შემოქმედისა ქმნილებას ემსახურებოდნენო.

 ეს თარგმანი ბერძნული სიტყვისა ,, παρά" [ პარ'ა], რაც ნიშნავს: წინააღმდეგ, გვერდის ავლით, მით უფრო ვიდრე (ეს არ არის, ამ სიტყვის ამომწურავი მნიშვნელობები, მაგრამ აქ მხოლოდ ის მოვიხმე, რაც ყველაზე მეტად შეესაბამება მოცემულ მსჯელობას). შეიძლება ამისი თარგმნა არა როგორც ,,შემოქმედის ნაცვლად", არამედ 《ღვთის საწინააღმდეგოდ》, ან 《 უფრო მეტად, ვიდრე ღმერთს》როგორც ეს არის მაგალითად საეკლესიო სლავიანურ ტექსტში («паче Творца») , იგივენაირად არის მეფე იაკობის თარგამნშიც (“more than the Creator”).

2)《პატივს სცემდეს და ჰმსახურებდეს დაბადებულთა, და არა დამბადებელისა》 ანუ ნაცვლად შემოქმედისა ქმნილებას ემსახურებოდნენო  (რომ 1: 25). ხოლო ეს თარგმანი ბერძნული სიტყვისა ,,ελάτρευσαν" [ელატრაfსან], ჩვენი მსჯელობისთვის მთავარ ღერძს წარმოადგენს. ფუძისეული მნიშვნელობა ამ ზმნისა, არის 《ემსახურო 》 , ხოლო არსებითს წარმოადგენს ,,λατρεία" [ლატრია], რაც ნიშნავს 《მსახურებას》, 《 მონობას》 ღმერთთან მიმართებაში ანუ 《ღვთისთაყვანისცემის》აზრით. სწორედ აქედან არის სიტყვა 《დემონოლატრია》, ანუ ეშმაკის თაყვანისცემა. სხვათა შორის, იეჰოვას მოწკეები ( ახალი ქვეყნიერების თარგმანში) ზემოხსენებულ  სიტყვა ,,λατρεία" თარგმნიან, როგორც 《წმინდა მსახურებას》, რაც ერთობ მისაღები თარგმანია.

თუ კი პატივისცემა და თაყვანისცემა, შეიძლება ანგელოზებისა და ადამიანებისადმი მივმართოთ,  მსახურება (λατρεία) – მხოლოდ ღმერთს მიემართება. წმინდა წერილი   წარმართებს  ქმნილების თაყვანისცემისთვის არ გმობს, წინააღმდეგ შემთხვევაში ბიბლიური მართალნი დაგმობილი იქნებოდნენ, არამედ ის გმობს  მსახურებასთან შერწყმული თაყვანისცემისთვის - „ლატრიით“, რამდენადაც მხოლოდ ამ შემთხვევაში იქცევა თაყვანისცემა კერპთაყვანისმცემლობად.  როდესაც პავლე მოციქული წერს: ,,ნუ იქნებით კერპთაყვანისმცემლები“ ​​(1 კორ. 10:7), ის იყენებს სიტყვას ειδωλολάτραι [იდოლოლატრე], რომელიც უფრო ზუსტად ითარგმნება „კერპთმსახურნი“.

კერპთაყვანისმცემელი ის კი არ არის, რომელიც თაყვანს სცემს ადამიანს (ასეთ შემთხვევაში,  ყველა ბიბლიური მართალი, აბრაამიდან დაწყებული, კერპთაყვანისმცემელი იქნებოდა), არამედ ის, ვინც თაყვანს სცემდა ადამიანს როგორც ღმერთს (ან ღმერთის ნაცვლად). ერთია ადამიანის თაყვანისცემა, როგორც ღვთის ხატად (ასეთი თაყვანისცემაა აღწერილი ბიბლიაში, როგორც მაგალითი: ასე სცემდნენ თაყვანს მშობლებს, უფროს ნათესავებს, მმართველებს და მეფეებს) და მეორეა: თაყვანი სცეთ ადამიანს, როგორც ღმერთს (სწორედ ასეთ თაყვანისცემაზე საუბრობს პავლე რომ. 1:25). ვისაც ეს განსხვავება არ ესმის, არ ესმის წმინდა წერილის ერთ-ერთი მთავარი აზრი, არ ესმის სად გადის ზღვარი კანონიერსა და უკანონო თაყვანისცემას შორის.

მაგალითად, ავიღოთ ეს მცნება: „უფალს, შენს ღმერთს ეცი თაყვანი და მხოლოდ მას ემსახურე“ (მათ. 4:10; ლუკ. 4:8; შდრ. 2 სჯულ. 6:13; 10:20). ამ შემთხვევაში სიტყვა "ემსახურე" ბერძნულად არის λατρεύσεις [ლატერფსის]. ყურადღება მიაქციეთ, რომ არ არის ნათქვამი: „თაყვანი ეცი და ემსახურე მხოლოდ უფალს, შენს ღმერთს“, არა, სიტყვა „მხოლოდ “ აქ მხოლოდ ზმნას „მსახურებას“ ეხება, მაგრამ არა ზმნას „თაყვანისცემას“. ნათქვამია: „მხოლოდ ემსახურე მას“, მაგრამ არსად არ წერია „მხოლოდ მას ეთაყვანე“.

აზრი იმის შესახებ, რომ ღმერთი კრძალავს მის გარდა ვინმეს თაყვანისცემას არსად არ გვხდება ბიბლიაში. ზუსტად ისევე, როგორც არ არსებობს აზრი იმის შესახებ, რომ ღმერთი კრძალავს სხვის პატივისცემას და სიყვარულს მის გარდა. პირიქით, ის გვიბრძანებს, პატივი ვცეთ და გვიყვარდეს ჩვენი მოყვასი და ჩვენ ვხედავთ მაგალითებს წმინდა წერილში, სადაც პატივი და სიყვარული ადამიანების მიმართ გამოხატული იყო მათი ფიზიკური თაყვანისცემის სახით.

ძალიან უცნაურია, რომ ისინი ცდილობენ შეცვალონ მცნება „უფალს, შენს ღმერთს ეცი თაყვანი და მხოლოდ მას ემსახურე“ ისე, რომ სიტყვა „მხოლოდ“  მიემართებოდეს არა მხოლოდ ,,მსახურებას" , არამედ ,, თაყვანისცემასაც" . და ამ მცნების ასეთი გადასხვაფერებისა და მცდარი  ინტერპრეტაციისკენ მიდრეკილება დიდი ხნის წინ გაჩნდა. VII მსოფლიო კრებაზე (787 წ.) არ გამორჩენიათ ეს ნიუანსი და მიექცა სათანადო ყურადღება. ამასთან დაკავშრებით მოვიხმოთ წმ. ანასტასი ანტიოქიელის (თეოპოლელის) შესანიშნავი განმარტება:

„ჩვენ ვეთაყვანებით (პატივს მივაგებთ)  როგორც ადამიანებს, ისე წმინდა ანგელოზებს, მაგრამ არ ვემსახურებით მათ როგორც  ღმერთს,  რადგან მოსე ამბობს: „უფალს, შენს ღმერთს ეცი თაყვანი და მხოლოდ მას ემსახურე“. შეხედე: „მხოლოდ“ ემატება სიტყვა „მსახურებას“, მაგრამ არ ემატება სიტყვას - „თაყვანისცემას“. ეს ნიშნავს, რომ შეგიძლია თაყვანისცე (არა მხოლოდ ღმერთს), - რადგან თაყვანისცემა არის პატივისცემის გამოვლინება, - მაგრამ ღმერთის გარდა ვერავის ემსახურები“. (მსოფლიო კრებების აქტები. ნიკეის კრება მე-2, საეკლესიო მე-7. აქტი 4. სანქტ-პეტერბურგი, 1996 წ. გვ. 442).

ძალიან უცნაურია, რომ დღემდე ადამიანები იმეორებენს ასეთ აშკარა შეცდომას - ისინი ვერ ხედავენ, რომ სიტყვა ,,მხოლოდ " ეხება ზმნას ,,მსახურება", და არა "თაყვანისცემას". ვერც იმას ვერ ამჩნევენ ამგვარნი, რომ ასეთი შეცდომის გამო თვით ბიბლიური მართლებიც ხდებიან მცნების დამარღვეველნი ორი მნიშვნელობით: ჯერ ერთი იმიტომ, რომ თავად თაყვანს სცემდნენ ნათესავებს, ანგელოზებს და მეფეებს; მეორეც იმიტომ, რომ მშვიდად მიიღეს მათთვის მიმართული თაყვანისცემა და არ გმობდნენ და არც ამხილებდნენ თაყვანისმცემლებს.

მაგრამ აქ ერთი დაბნეულობა ჩნდება. თუ ხალხს თაყვანს სცემდნენ მთელი ძველი აღთქმის მანძილზე, მაშინ რატომ არ მიიღო პეტრე მოციქულმა ასისთავი კორნელიუსის თაყვანისცემა?

პასუხი მარტივია: ის ზედაპირზევე დევს ..

,, შევიდა რა პეტრე, მიეგება მას კორნელიუსი, ფეხებში ჩაუვარდა და თაყვანის-სცა, ხოლო პეტრემ წამოაყენა იგი და უთხრა მას: ადექი, რადგან მეც  ადამიანი ვარ"(საქმე 10.25-26)
  როგორ გავიაზროთ ეს ეპიზოდი ძველ აღთქმაში აღწერილ ადამიანთა თაყვანისცემის ფონზე? რატომ იყო, რომ როდესაც თაყვანისცემდნენ წინასწარმეტყველებს, (1 მეფეთა 18.7) ელისეს (2 მეფეთა 2.15, 4.37) და დანიელს (დან. 2.46) არ ეწინააღმდეგებოდნენ თაყვანისმცემლებს და  წმინდა პეტრეს მსგავსად არ ეუბნებოდნენ ,, ადექი, ჩვენ წინასწარმეტყველნი ვართ"?
პასუხი მარტივია,  წმინდა პეტრეს სიტყვები: ,, მეც კაცი ვარ" მის ადამიანურ ბუნებაზე უსვამს ხაზს, რადგან მან სულით გაბრძნობილმა იცოდა, რომ სულიერი არასიმწიფის გამო კორნელიუს შეიძლება  ღმერთად შეერაცხა  იგი, რადგან როგორც ვიცით წარმართი იყო კორნელიუსი, (წარმართობა კი  მიდრეკილია ცრუ ღვთაებათა  თაყვანისცემისაკენ).
სწორედ წარმართული სულისკვეთებითა და შემართებით მოექცნენ, გამოეხმაურნენ ლუსტრაში მცხოვრები წარმართები მოციქულებს: ,, ხმამაღლა (შეყვირა)  უთხრა მას: უფალ იესო ქრისტეს სახელით გეტყვი შენ ადექი ფეხზე და გაიმართე, ისიც წამოხტა და  სიარული დაიწყო.
როდესაც ხალხმა დაინახა, რა მოიმოქმედა პავლემ, ხმა აიმაღლა და ლიკაონურად თქვა: ღმერთებს კაცის სახე მიუღიათ და ჩვენთან ჩამოსულანო. ამიტომ ბარნაბას ზევსს უწოდებდნენ, პავლეს კი - ჰერმესს, ვინაიდან ის იყო თავკაცი სიტყვისა. ხოლო ზევსის ქურუმმა, ვისი ტაძარიც ქალაქის წინ იდგა, ბჭესთან მორეკა ხარები და მოიტანა გვირგვინები, რადგანაც სურდა ხალხთან ერთად შეეწირა მსხვერპლი.(საქმეები: 14.10-14)
და რა მიუგეს ( რა რეაქცია ქონდათ) წმინდა მოციქულებმა ამ ადამიანებს, რომლებსაც ისინი ღმერთად მიაჩნდათ და მსხვერპლის შეწირვა სურდათ? ზუსტად იგივე, რაც   წმინდა პეტრე მოციქულმა უთხრა კორნელიუსს.  შედარებისთვის:   წმინდა პეტრე მოციქულმა მიუგო: „მეც კაცი ვარ“ და წმინდა პავლე და  წმინდა ბარნაბა მოციქულები ყვიროდნენ: „ჩვენც თქვენნაირი ადამიანები ვართ“ (მ. 15).  ორივე შემთხვევაში ერთი და იგივე სიტყვებია მოციქულთა მხრიდან წარმოთქმული , შესაბამისად, მიზეზი, რამაც აიძულა მოციქულებს ეს ეთქვათ , ორივე შემთხვევაში ერთი და იგივე იყო - მათი წარმართული ცნობიერების გასწორება და მართებულ ორიენტირზე მომართვა.
დავუბრუნდეთ წინასწარმეტყველების მაგალითებსა და შემთხვევებს. რაც შეეხებათ-   წმინდა ელიას, წმინდა ელისესა და წმინდა დანიელს,  ყველა, ვინც მათ თაყვანს სცემდა, არამართებული თაყვანისცემისგან შორს იყვნენ მათი მართებული სულიერი ტრადიციიდან გამომდინარე. შესაბამისად,  წინასწარმეტყველებს  ღმერთად კი არ აღიქვამდნენ, არამედ წინასწარმეტყველებში ღვთის მსახურებს ხედავდნენ.  ამიტომაც არ მიუგეს მათ წინასწარმეტყველებმა შემდეგი  სიტყვები: „ადექი, მეც კაცი ვარ“, რადგან ჯანსაღი დამოკიდებულებიდან გამომდინარე არ საჭიროებდნენ ამას.
კორნელიუსის თაყვანისცემა  წმინდა პეტრე მოციქულისადმი, პირველ რიგში, უნდა შევადაროთ ნაბუქოდონოსორის მიერ წმინდა დანიელ წინასწარმეტყველის თაყვანისცემას.  შემთხვევები იდენტურია იმით, რომ ორივე მოცემულობაში  წარმართი თაყვანს სცემს ღვთის მსახურს.  ჩვენ არ ვიცით, როგორი აზრებით ( მოტივებით) სცემდა თაყვანს კორნელიუსი წმინდა პეტრე მოციქულს , თუმცა ამის შესახებ შეგვიძლია ვიმსჯელოთ საკუთრივ წმინდა პეტრე მოციქულის რეაქციიდან გამომდინარე საიდანაც ყველაფერი ცხადი ხდება ;  რაც შეეხება ნაბუქოდონოსორის მხრიდან წმინდა დანიელ წინასწარმეტყველისადმი თაყვანისცემას , აქ იმთავითვე ყველაფერი ცხადია ; მან თაყვანი სცა წმინდა დანიელს მას შემდეგ, რაც წინასწარმეტყველმა განმარტა ( გამოათარგმანა) მისი ( ნაბუქოდონოსორის) სიზმარი.  თაყვანისცა რა მას მეფემ,  განაცხადა კიდეც ზრახვა,გრძნობა და აზრები, რითაც გამსჭვალული იყო მისი თაყვანისცემა წმინდა დანიელისადმი:
,,მაშინ პირქვე დაემხო მეფე ნაბუქოდონოსორი, თაყვანი სცა დანიელს და ბრძანა მისთვის საჩუქრებისა და ამოდსაყნოსელი საკმევლის მოტანა.
მიუგო მეფემ დანიელს და უთხრა: თქვენი ღმერთი ჭეშმარიტად ღმერთთა ღმერთია, მეფეთა მეფეა და საიდუმლოთა გამცხადებელი. ამიტომაც შეძლო მან ამ საიდუმლოს გაცხადება."( დანი.2. 46-47)
მან ( ნაბუქოდონოსორმა)  თაყვანი სცა მას( წმინდა დანიელს)  იმ აზრით, რომ ღმერთი, რომელსაც წმინდა დანიელი ემსახურებოდა, ყველა ღმერთზე აღმატებული იყო.  აქ არ ყოფილა წინასწარმეტყველის გაღმერთების მცდელობა , ის გახდა თაყვანისცემის ობიექტი მხოლოდ და მხოლოდ,  როგორც ღვთის მსახური.  წმინდა დანიელმა მშვიდად მიიღო ასეთი თაყვანისცემა, არ თქვა უარი ამ პატივზე, რადგან ეს თაყვანისცემა ეკუთვნოდა მას, როგორც ჭეშმარიტი ღმერთის მსახურს და არა დამოუკიდებლივ.
იგივე მოხდა აქ, რაც აღწერილია (1.ნეშტ 29:20),  როდესაც „მთელი კრებული დაეცა და  […] თაყვანს სცემდა უფალს და მეფეს“ (1 ნეშტ.  29:20), ნაბუქოდონოსორიც, ზუსტად ანალოგიურად სცემდა თაყვანს წმინდა დანიელს და მის ღმერთს.  წმინდა დავითს არ უთქვამს საკრებულოსთვის : „რას ჩადიხართ?  ნუ მეთაყვანებით , მე კაცი ვარ, აი ღმერთი და იმას ეთაყვანეთო !“;  მსგავსად ამისა არც წმინდა დანიელს. ყველაფერი დღესავით ნათელია და ადამიანისთვის არ უნდა იყოს ეს  ძნელად გასაგები, თუ ოდნავ მაინც აზროვნებს იგი. თუმცა განვაგრძოთ მსჯელობა, რომ აღმოცისკრებულმა სინათლემ, საბოლოოდ სძლიოს გონებაცდომილობის სიბნელეს.
მაშ ასე, კორნელიუსის შემთხვევაში, არა ცალკე აღებულ თაყვანისცემაში იყო არამართებულობა ,  არამედ მოტივსა და შინაარსში,რითაც კორნელიუსი ხელმძღვანელობდა. გამომდინარე მისი რელიგიური ცნობიერებიდან , კულტურიდან და ა.შ  . კორნელიუსსაც, რომ იგივე არსით  ეცა თაყვანი წმინდა პეტრესთვის, როგორც ნაბუქოდონოსორი სცემდა წმინდა დანიელს, მაშინ არც მოციქული შეეწინააღმდეგებოდა, როგორც არ შეეწინააღმდეგა წინასწარმეტყველი. 

ესაა არსობრივი  და ჭეშმარიტი  ახსნა ამ ყოველივესი, რომელიც აღმოფხვრის და გამორიცხავს წინააღმდეგობას წმინდა მოციქულებსა და წმინდა წინასწარმეტყველებს შორის .  სხვაგვარად წარმოუდგენელია განსხვავებული დამოკიდებულება თაყვანისცემის მიმღებლობაში წმინდა მოციქულებსა და წმინდა წინასწარმეტყველთ შორის. ისინი ერთი ღმერთის მადიდებელნი და მსახურნი იყვნენ და მათი დიდება მხოლოთ ერთ ჭეშმარიტ ღმერთს მიემართებოდა. რადგან არც წმინდა მოციქულები და არც წმი და წინასწარმეტყველები საკუთარ დიდებას არ ეძებდნენ, არამედ დიდებას ,, მხოლოისა ღვთისა". აი სადამდე შეიძლება მიგვიყვანოს უგუნურებამ მსჯელობისას, ტენდენციურობამ და ჩაკეტილმა სუბიექტივიზზმა. უარყოფამ სამოციქულო, დედა ეკლესიის კრიტერიუმებისა  წმ.წერილზე მსჯელობისას.
რა თქმა უნდა, შეიძლება ისიც  ითქვას, რომ წმინდა მოციქულებს წმინდა  წინასწარმეტყველებზე აღმატებული თავმდაბლობა ჰქონდათ და ამიტომ მოიქცნენ ასე, მაგრამ ვინ უგუნური გაკადნიერდება და იტყვის რომ
წმინდა წინასწარმეტყველნი სიამაყით იყვნენ აღვსილნი და ,,ეძებდნენ თაყვანისცემას თვისას"? Რათქმაუნდა არა.
კიდევ არის რაღაც მნიშვნელოვანი,  გასათვალისწინებელი.  წმინდა პეტრეს სიტყვა „ადექი“, რომელიც უთხრა კორნელიუსს, სულაც არ ნიშნავს იმას, რომ თაყვანისცემა არ იყო მიღებული წმინდა მოციქულის მიერ და რომ კორნელიუსს არ შეეძლო თაყვანი ეცა მისთვის.  მოდით შევადაროთ ეს „ფეხზე ადგომა“ სხვა მსგავს გამონათქვამებს.

როდესაც ქრისტემ თაბორის მთაზე  ფერი იცვალა  მოციქულთა წინაშე და ღვთაებრივმა ხმამ იქუხა, ,,მოწაფეები შიშისაგან პირქვე დაემხვნენ, მაგრამ იესომ წამოაყენა ისინი და უთხრა : ადექით და ნუ გეშინიათ". (  მათ.17: 6-7)
როდესაც ქრისტე გამოეცხადა საულს ( პავლეს)  დამასკოს გზაზე, ის „მიწაზე დაეცა“ (საქმეები 22:7) და ესმა ქრისტესგან: „აღდეგ“ (მუხლი . 10).

 აი, ის სამი შემთხვევა, როდესაც ადამიანები-წმინდა მოციქულები,მუხლს იდრეკენ, სახით მიწას ეხებიან თაყვანისცემის ნიშნად და ესმით ერთნაირი სიტყვები : ,,ადექით", ,,აღდეგ"( ოთხმოცდათვრამეტჯერ არის ეს სიტყვები გამოყენებული ბიბლიაში). თუ კორნელიუსის შემთხვევაში ,, ადექი" ნიშნავდა, რომ  თაყვანისცემა თითქოსდა აკრძალულია, მაშინ გამოდის , რომ საულსაც აკრძალული ქონდა მიწაზე დამხობა ქრისტეს გამოცხადებისას. არც სხვა წმინდა მოციქულებისთვის იყო ნებადართული მიწაზე დამხობა ქრისტეს ფერიცვალებისას . თუ სიტყვა ,, აღდეგ" - ს აქვს აკრძალვის მნიშვნელობა, მაშინ გამოდის, რომ თავად იესო ქრისტეს მიმართაც აკრძალულია თაყვანისცემა.
იმისათვის, რომ ასეთ აბსურდულ დასკვნებამდე არ მივიდეთ, უნდა გვესმოდეს, რომ სიტყვა ,, აღდეგ" - ს შინაარსისა და კონტექსტიდან ამოგლეჯილს, ცალკე არ უნდა მივანიჭოთ  ,,შორსმიმავალი" მნიშვნელობა , რომ თითქოს ეს მცნების კატეგორიაა, რომელიც კრძალავს თაყვანისცემას. ასევე სადილის შემდეგ შეგიძლია თქვა : ,, მორჩა, ავდგეთ სუფრიდან" , ეს ხომ არ იქნება იმის მანიშნებელი, რომ სუფრასთან დაჯდომა დიდი შეცდომა იყო? ასევე  მძინარესაც   შეგიძლიათ უთხრათ: „ადექი“ (იხ. დაბ. 31:13)- ყოველგვარი ქვეტექსტის გარეშე იმ მნიშვნელობით  თითქოს მისი მხრიდან დაწოლა და დაძინება დიდი ცოდვა იყო, რაც არ უნდა გამეორდეს .

თუმცაღა , რჩება კიდევ ერთი გაურკვევლობა ,  რომელიც  ასე მარტივად არ წყდება , როგორც კორნელიუსისა და წმინდა პეტრეს შემთხვევაში მოხდა ,  ვგულისხმობ გამოცხადების ეპიზოდს, როდესაც წმინდა იოანემ თაყვანი სცა ანგელოზს , ხოლო მან უთხრა, რომ ეს არ უნდა გაეკეთებინა.  ეს ძალან საინტერესო საკითხია, რომელზეც გავაგრძელებთ მსჯელობას .

წმინდა მოციქულმა იოანემ მისდამი მოვლენილ ანგელოზის მოსმენის შემდეგ ასეთი რამ მოიმოქმედა : ,,ფეხქვეშ ჩავუვარდი, რომ თაყვანი მეცა მისთვის, მაგრამ მან მითხრა: ნუ იზამ ამას; თანამონა ვარ შენი და შენი ძმებისა, რომლებსაც აქვთ მოწმობა იესოსი. მე კი არა, ღმერთს ეცი თაყვანი"(გამოცხ: 19.10). გამოცხადების ეს მუხლი, კითხვების მთელ წყებას წარმოშობს, რომელზეც  პასუხის გაცემაა საჭირო, სანამ დაგეგმილ საკითხზე მსჯელობას დავიწყებდეთ.
რატომ არ იცოდა წმინდა იოანე მოციქულმა იმის შესახებ, რომ არ შეიძლებოდა ანგელოზების თაყვანისცემა? ის, ხომ ეკლესიის მოძღვარი და მოციქული იყო ? ხოლო იყო მოძღვარი და მოციქული ეკლესიისა ნიშნავს იმას, რომ ,,მაგრამ ჩვენ კი არა, თვით ანგელოსმა ზეცითაც რომ გახაროთ სხვა სახარება, და არა ის, რაც გვიხარებია, წყეულიმც იყოს". (გალ:1.8) ანუ კეთილუწყება , რომელიც წმინდა მოციქულებს ქონდათ უფლისგან მიმადლებული და ნაქადაგები, აღარ ექვემდებარებოდა ცვლილებას თვით ანგელოზთა მხრიდანაც კი. ამიტომაც, თუ კი წმინდა მოციქულმა იცოდა, რომ დასაშვები იყო ანგელოზისადმი თაყვანისცემა, ხოლო ანგელოზი  უცხადებს ჭეშმარიტებას , რომელიც ეწინააღმდეგება იმ სწავლებას, რაც მისთვის მანამდე  იყო ცნობილი, ნიშნავს რომ უნდა ამოქმდებულიყო წმინდა პავლე მოციქულის მიერ ნათვქამი სიტყვები, როგორც ურყევი ჭეშმარიტება ,,წყეულიმც იყოს"
(გალატელთ: 1.8) რაც ცხადყოფს, რომ ანგელოზებს არ აქვთ უფლება ეწინააღმდეგებოდნენ მოციქულთა  წმინდა მოძღვრებას. ხოლო ის, რომ წმინდა იოანემ თაყვანისცა უფლის ანგელოზს, მანიშნებელია იმისა, რომ სამოციქულო მოძღვრება არ უარყოფს ანგელოზთა თაყვანისცემას.
გარდა ამისა, ეს   ძველი აღთქმისეული სწავლება  იყო ,,ვისთვისაც დაიდო აღთქმა და გადმოცემულ იქნა ანგელოზთა მიერ, შუამავლის ხელით."(გალ:3.19),ხოლო ახალი აღთქმის სახარება წმინდა მოციქულებს უშუალოდ ღვთისგან გადაეცა: „... ამჟამად გეუწყათ მახარებელთაგან, ცით მოვლენილი სული წმიდის მიერ, და რისი წვდომაც სურთ ანგელოზებს.“ (1 პეტ:1.12). რა  დასკვნის გამოტანა შეგვიძლია ანგელოზთა შესახებ ახალი აღთქმის კეთილუწყების საქმეში   წმინდა პეტრეს ამ სიტყვებიდან? ის რომ ანგელოზებმა უნდა მისცენ მცნებები მოციქულებს?
ახალი აღთქმის ეპოქის რომელ მონაკვეთს განეკუთვნება  ის პერიოდი, როდესაც წმინდა მოციქულებმა  მცნებების მიღება არა ქრისტესგან, არა სულიწმიდისგან, არამედ ანგელოზებისგან იწყეს? რაღაც უცნაურსა და არარეალურთან გავქვს საქმე, რამეთუ : ანგელოზი აძლევს წმინდა მოციქულებს  ისეთ მცნებას, რომელიც არც ძველ აღთქმაში იყო, არც ქრისტეს მიერ უწყებულ და სულიწმინდისმიერ ,,შთაბერილ" სწავლებაში.
გავიხსენოთ ანგელოზთადმი  თაყვანისცემის მაგალითები ძველ აღთქმაში.
რატომ სცა თაყვანი  ლოთმა  ანგელოზებს და ამის გამო არ იქნა გაკიცხული?  (დაბ:19.1)
ბალაამმა თაყვანი სცა ანგელოზს (რიცხ: 22.31) და აქაც არაფერი გაკიცხვის მსგავსი;
წმინდა დავით მეფემ  და ისრაელის უხუცესებმა თაყვანი სცეს ანგელოზს (1 ნეშტ: 21.16)  და კვლავ  გაკიცხვის გარეშე; ხოლო წმინდა იოანე მოციქულმა თაყვანისცა ანგელოზს და მიიღო პასუხად : ,,ნუ იზამ ამას" ? ნუთუ ძველ და ახალ აღთქმაში ანგელოზები სხვადასხვა ღმერთებისგან წარმოიგზავნენ? (როგორც მაგ. ერეტიკოსები, გნოსტიკოსები და მანიქეველები ასწავლიდნენ) თითქოს ძველი აღთქმის ღმერთს მოსწონდა, როცა მის ანგელოზებს სცემდნენ თაყვანს, ხოლო ახალი აღთქმისას კი - არა. განა აქამდე  შეიძლება მიაღწიოს ცდომილებათა ნიაღვარმა? ნუ იქნება ასე. არა თუ ანგელოზებს, არამედ
თუ გავიხსენებთ,   ადამიანებსაც კი ეთაყვანებოდნენ ( მაგ. მშობლებს,წინასწარმეტყველებს, მეფეებს და ა.შ.  ) გამოდის,რომ ანგელოზნი უღირსნი იყვნენ   თაყვანისცემისა, მოკვდავი ადამიანები კი ღირსნი? ნუთუ ანგელოზები წინასწარმეტყველებზე და მართლებზე  უდარესნი არიან?  წმინდა დანიელმა სიზმარი გამოუთარგმნა ნაბუქოდონოსორს და  მიიღო მისგან თაყვანისცემა ყოველგვარი აკრძალვის გარეშე, მაგრამ როცა იგივე ქმედება  ანგელოზს მიემართება გვესმის: „ნუ გააკეთებ ამას... ღმერთს ეცი თაყვანი“.  რატომ არ მიუგო წმინდა დანიელმა იგივე ნაბუქოდონოსორს ? პატივმოყვარეობამ აიძულა მიეღო თაყვანისცემა თუ რაიმე უფრო სიღრმისეულშია აზრი? ეს კითხვები რიტორიკულია, რადგან პასუხები ზედაპირზევე დევს.

გარდა ამისა, არც ის  უნდა დაგვავიწყდეს, რომ ანგელოზის გამოჩენამდე ქრისტე გამოეცხადა წმინდა იოანეს და უბრძანა, მიეწერა ფილადელფიის ეკლესიის ანგელოზს: ,,აჰა, სატანის საკრებულოდან გადმოგცემ იმათ, რომელნიც ამბობენ, იუდეველნი ვართო, და არ კი არიან, არამედ ცრუობენ. აჰა, მე ვაიძულებ მათ, მოვიდნენ, ფეხქვეშ ჩაგივარდნენ და თაყვანი გცენ, რათა აღიარონ, რომ მე შეგიყვარე."( გამოც: 3.9)
გასაგებია, რომ აქ იგულისხმება არა უსხეულო ანგელოზი, რამდენადაც უსხეულო და უნივთი ანგელოზებს არავინ უგზავნის პერგამენტზე მელნით დაწერილ ეპისტოლეებს და არც ადამიანების მეშვეობით უცხადებს მათ ( ანგელოზებს) თავის ნებას, არამედ საუბარი მიემართება ადგილობრივი ეკლესიის მეთაურს, რომელიც ანგელოზად არის სახელდებული იმ გაგებით, როგორც წმინდა პავლე მოციქული წერდა: ,,თქვენ ....მე,  როგორც ანგელოზი ისე მიმიღეთ" ( გალ: 4.14) . ასევე შეგვიძლია გავიხსენოთ წმ.იოანე ნათლისმცემელი, რომელიც ასევე ანგელოზად იწოდებოდა. (მათე: 11. 10, მარკოზი: 1. 2, ლუკა: 7. 27)
საბოლოოდ რასთან გვაქვს საქმე? გამოცხადების დასაწყისშივე ქრისტე ეუბნება წმინდა იოანე მოციქულს , რომ ისე მოაწყობს საქმეს, რომ იუდეველები თაყვანს სცემენ ფილადელფიის ეკლესიის მსახურს, ქრისტეს ამ გამოცხადების შემდეგ კი, მას ეცხადება ანგელოზი და ეუბნება ,, არ შეიძლება ანგელოზებისადმი თაყვანისცემა" . ქრისტეს სიტყვებიდან  გამომდინარე: ,,აჰა, მე ვაიძულებ მათ, მოვიდნენ, ფეხქვეშ ჩაგივარდნენ და თაყვანი გცენ რათა აღიარონ, რომ მე შეგიყვარე."( გამოც: 3.9) ვინც საყვარელი და სათნოა ღვთისათვის, ღირსია ყოველგვარი თაყვანისცემისა ( პატივისცემისა) ; აქ კი ანგელოზი ეუბნება ,, ნუ იზამ ამას" ანუ რა გამოდის, რომ ეს ანგელოზი არ არის სათნო ღვთისათვის? ან საყვარელი? თუ განდევნილი და მოკვეთილი ანგელოზია?
ხედავთ იმთავითვე რამდენი ლოგიკური კითხვა წარმოიშვა  არასწორი, გაუკუღმართებული ნააზრევიდან?  და თან ეს ყველაფერი არ არის. ყველაზე ნიშანდობლივი აი რაში მდგომარეობს . დავუშვათ, რომ  ანგელოზის სიტყვას  ,, ნუ იზამ ამას" ანუ ნუ მცემ თაყვანს , ქონდა საუფლო  მცნების მართებული მნიშვნელობა, რომელიც კრძალავდა ანგელოზთა თაყვანისცემას , რა იქნებოდა მისგან მომდინარე? გეტყვით რაც...
 ეს განსაკუთრებით საინტერესო დეტალია .  წმინდა იოანე არ ემორჩილება  ანგელოზს და შეეცდება მეორეჯერაც სცეს მას  თაყვანი  : ,, მე, იოანემ, ვიხილე და ვისმინე ეს, და როცა ვიხილე და ვისმინე, დავემხე ანგელოზის ფერხთით, რომელმაც მაჩვენა ყოველივე ეს, რათა თაყვანი მეცა. მაგრამ მან მითხრა: ნუ იზამ ამას, რადგანაც მე შენი, შენი წინასწარმეტყველი ძმებისა და იმათი თანა-მონა ვარ, ვინც ინახავს ამ წიგნის სიტყვებს. მე კი არა, ღმერთს ეცი თაყვანი." (გამოცხ: 22. 8-9) აი, თაყვანისცემის ეს ადგილი, პირველ შემთხვევასთან შედარებით ( გამოცხ: 19. 10) ბევრად საინტერესოა .
დავუშვათ, რომ წმინდა მოციქულმა, რომელიც იყო და არის  სვეტი და ბურჯი ეკლესიისა ( გალატელთა: 2.9) არ იცოდა მარტივი ჭეშმარიტება იმის შესახებ, რაც აკრძალული და დაუშვებელი იყო, უხეშად დაარღვია და დაუფიქრებლად თაყვანისცა ანგელოზს და ცოდვა ჩაიდინა? განა ეშმაკისეული ბოდვა არ არის ამგვარი რამის დაშვება და გაფიქრება?  თან არა ერთგზის, არამედ  ორგზის, თანაც განზრახ და უხეშად. საუბარია წმინდა იოანე მახარებელზე, რომლის სახარება ღვთივსულიერად იწოდება ღვთაებრივი სიმაღლის წვდომიდან გამომდინარე, რომელიც ავტორია გამოცხადებისა და რომელსაც ღვთისმეტყველის წოდება განუკუთვნა სულიწმინდა ღმერთმა. ნუ ვიქნებით უგუნურნი და ნუ გავიხდით მას( უგუნურებას) მკრეხელობის მიზეზად ნებით თუ უნებლიეთ.

მაშ, რატომ არ მოიწონა ანგელოზმა წმინდა იოანეს თაყვანისცემა? (გამოცხ. 19-10, 22. 8-9)
მოდით, ყურადღება მივაქციოთ უფლის ანგელოზის მიერ წარმოთქმულ პირველ სიტყვას: „ ნუ იზამ ამას “ ( ძვ.ქართულად - იხილე ნუ იქმ) ეს ფრაზა, რამეზე ხომ არ მიგვანიშნებს?  ასევე გავიხსენოთ ორი ადგილი სახარებიდან, სადაც ეს სიტყვები გხვდება:
(მათ. 9:30) თუ როგორ განკურნა ქრისტემ,  ორი ბრმა, ხოლო შემდეგ უთხრა : „ იხილეთ , ნუმცა ვინ უწყის “  ანუ არავისთან არ თქვათ . ასევე (მარკ. 1. 43) თუ როგორ განკურნა მან კეთროვანი და უთხრა იგივე: „იხილე, ნუ ვის უთხრობ “. ორივე შემთხვევაში მის მიერ განკურნებულებმა დაარღვიეს აკრძალვა და იწყეს ყველასთან იმის გაცხადება, რაც თავს გადახდათ . მათ შემდგომ კი ეს აკრძალვა წმინდა მოციქულებმაც დაარღვიეს და ახარეს ეს შემთხვევა კაცობრიობას. დღემდე , ყველა კონფესიის ქრისტიანები დიდი სიამოვნებით ,,არღვევენ" ამ მცნებას , მიუხედავად იმისა, რომ ქრისტემ ბრძანა ,, ნურავის მიუთხრობთ ამის შესახებო" . ქრისტიანები კი საპირისპიროს აღასრულებენ და ძალას არ იშურებენ იმისთვის, რომ ეს ამბავი ყველას ყურამდე მივიდეს.
რატომ აკრძალა ქრისტემ მომხდარი სასწაულის გამჟღავნება? ვფიქრობ, რომ ჩვენი ოპონენტი პროტესტანტები , დაეთანხმებიან წმ.იოანე ოქროპირის ამ განმარტებას : ,, თუ ქრისტე, სხვა შემთხვევაში ამბობს: წადი და იქადაგე ღვთის დიდება, მაშინ ეს არ ეწინააღმდეგება იმას, რაც ეხლა ითქვა (იგულისხმება კონტექსტი), არამედ სრულ თანხმობაშია მასთან. ქრისტე გვასწავლის ჩვენ არა მხოლოდ იმას, რომ არაფერი ვთქვათ ჩვენზე , ( როცა საქმე დიდებით თავის წარმოჩენას ეხება) არამედ მათაც შეაკავებს, ვისაც ჩვენი შექება სურთ. მაგრამ თუ დიდების ობიექტი თავად  ღმერთია, მაშინ არათუ უნდა შევაფერხოთ, არამედ როგორც საყვირში ისე უნდა ,, ვამომწოთ იგი, გავამხნევოთ კიდეც " ( მათეს სახარების განმარტება: 22.1). სასწაულის გამჟღავნების აკრძალვა კი ერთგვარი  გაკვეთილი იყო მათთვის, ვინც მოგვიანებით წაიკითხავდა სახარებას. გაკვეთილია უფლისაგან  სიმდაბლისა და მოკრძალების,
გაკვეთილი რომელიც  აუცილებელია ყველა მორწმუნესთვის, ჩვენი საერთო ადამიანური, ამპარტავნული მიდრეკილებიდან გამომდინარე.( პატივმოყვარეობა) ,,ყველამ  იხილოს მე სასწაული მოვახდინე! წადით ეხლა და ყველას აცნობეთ, თუ როგორი სასწაულთმოქმედი ვარ!"ამპარტავნების, როგორც სნეულების  აღსაკვეთად ქრისტე, კდემამოსილებისა და სიმდაბლის გაკვეთილს იძლევა.
რაც შეეხება ანგელოზის მიერ ნათქვამ სიტყვებს წმინდა იოანესადმი, აქაც მოცემულია წამალი ერთი ძალიან გავრცელებულ სულიერ სნეულებისა , რომელმაც ძალზედ დააზიანა წმინდა მოციქულთა დროინდელი ეკლესია . ეს დაავადება მდგომარეობდა ანგელოზებისადმი არაბუნებრივ თაყვანისცემაში. ზოგიერთნი მათ ( ანგელოზებს) თავად ქრისტეზე უპირატესად მიიჩნევდნენ, თვით სამყაროს შემოქმედადაც თვლიდნენ . ეს სულისმომწყვლელი სნეულება გნოსტიკოსებიდან წამოვიდა და ამაზე საუბარი შორს წაგვიყვანს, შემოვიფარგლოთ მოკლე ჩანართით ამ ჯერზე, რაც ცხადს გახდის საკითხის რაობას: წმ. ირინეოს ლიონელი II საუკუნეში წერდა, რომ გნოსტიციზმის ფუძემდებელი იყო სიმონ სამარიელი ( რომლის შესახებაც საუბარი მოციქულთა საქმეების მერვე თავშია), იგი  ასწავლიდა, რომ მამამ შვა პირველი აზრი, დედა ყოვლისა არსებისა, ხოლო მან თავის მხრივ ( დედამ) შვა ანგელოზები და ძალნი, რომელთა მეშვეობითაც, (მისი სიტყვებით), შეიქმნა ეს სამყარო" (ცრუ ცოდნის დაგმობისა და უარყოფის ხუთი წიგნი: 1 წიგნი 13. 2) წმინდა პავლე მოციქული ბრძანებს ქრისტეს შესახებ: ,, რადგანაც მასში შეიქმნა ყოველი, მიწიერიც და ზეციერიც; ხილული თუ უხილავი, საყდარნი თუ უფლებანი, მთავრობანი თუ ხელმწიფებანი - ყველაფერი მის მიერ და მისთვის შეიქმნა. ის არის ყოვლის უწინარესი, და ყველაფერი მისი მეოხებით დგას."(კოლ: 1. 16-17). აქ ჩვენ ვხედავთ აშკარა პოლემიკას გნოსტიციზმთან. წმინდა პავლე ხაზს უსვამს იმ ჭეშმარიტებას , რომ სამყარო და ანგელოზები (საყდარნი, ძალნი, მთავრობანი და უფლებანი ) შეიქმნა ღვთის სიტყვით, რაც იმთავითვე უარყოფს და გმობს იმ აზრს, რომ თითქოსდა ანგელოზები იყვნენ სამყაროს შემოქმედნი .
ლაოდიკეაში, სხვათა შორის, ანგელოზებთან დაკავშირებული მწვალებლობის არსებობა დაფიქსირდა  364 წლის ლაოდიკეის კრების დადგენილებებში, სადაც 35-ე წესში მოხსენიებულია სექტანტები, რომლებსაც  „ანგელიკები “ ეწოდებოდათ  . გაურკვეველია, თუ რას ნიშნავდა ეს „ანგელიკები “, მაგრამ აშკარა პარალელია წმინდა პავლეს სიტყვებთან, რომ ქრისტე მაღლა დგას „ყველა მთავრობასა თუ ხელმწიფებაზე, ყველა ძალსა თუ უფლებაზე, ყველა იმ სახელზე მაღლა, სახელად რომ ითქმის არა მარტო ამ საწუთროში, არამედ მომავალშიც“. (ეფეს: 1. 21).
ზოგადად, მცირე აზიაში იყო ერთგვარი დუღილი, რომლის საფუარიც იყო გნოსტიკოსების სწავლება ანგელოზების შესახებ. უბრალოდ წარმოიდგინეთ : ამ სწავლების დუღილის ფონზე, მცირეაზიის ეკლესიებში მოდის გამოცხადების წიგნის პერგამენტები, სადაც სიტყვა ,,ანგელოზი" ნახსენებია 70-ზე მეტჯერ.. ნუთუ ეს არ გამოიწვევდა დაბნეულობას და საცდურს ? ნუთუ ერეტიკოსები არ ისარგებლებდნენ ამ შესაძლებლობით, რომ თავიანთ ცდომილება გაემართლებინათ გამოცხადების წიგნით? განა იგივე წმინდა პავლე მოციქულისგან არ გვსმენია :,, რაც დაიწერა, ყველაფერი ჩვენს დასამოძღვრად დაიწერაო"(რომ. 15)? ჩვენს სასარგებლოდ, ჩვენს განსასწავლად და ეს პედაგოგიური მზრუნველობა ღვთისაგან ჩვენდამი, უნდა იწვევდეს  მადლიერებასა და გულისხმიერებას..
ამიტომაც, მცირე აზიაში გავრცელებული ცრუსწავლების საწინააღმდეგოდ - გამოცხადების წიგნში შემოდის ეპიზოდი , რომელიც ერთის მხრივ,  წმინდა იოანე მოციქულის თაყვანისცემას აღწერს ანგელოზისადმი და მეორეს მხრივ, ანგელოზის მიერ იმის თქმა, რომ ის მხოლო და მხოლოდ თანამსახურია წმინდა იოანესი და მოციქულების, ხაზს უსვამს მის ნატურას, არსს, მსახურების ბუნებას . მეტი დამაჯერებლობისთვის ეს ეპიზოდი გამოცხადების წიგნში ორჯერ მეორდება. გავიხსენოთ , რა თქვა  მართალმა იოსებმა ფარაონის სიზმრის გამოთარგმანებისას: ,,  ხოლო მეორედ ქცევისა მისთჳს ჩუენებისა ფარაოჲსა ორგზის, რამეთუ ჭეშმარიტ იყოს სიტყუაჲ იგი ღმრთისამიერი და ისწრაფოს ღმერთმან ყოფად ესე"(დაბ: 41. 32).ანუ ის, რომ ფარაონს ორჯერ გაუმეორდა სიზმარი, ნიშნავდა, რომ ჭეშმარიტად ღვთისაგან იყო ეს სიტყვა .  ასევე გავიხსენოთ ისიც, რომ  იესო ორჯერ ამბობს სიტყვას ,, ამინ , ამინ გეტყვი თქვენ" , რათა უფრო მკაფიო და დამაჯერებელი გახადოს სათქმელი . მე თავად ვცხოვრობ რა ისრაელში, ვამოწმებ, რომ ორჯერ გამეორებული სიტყვა,  საბოლოო, ურყევ სინამდვილის განცდას აძლევს სიტყვასა და მსმენელს, რაც დღემდეა შემორჩენილი.
რას ნიშნავს ჩემს მიერ ზემოთ ნახსენები ,,ეპიზოდის შემოსვლა"? როგორ შეიძლება ის დააფიქსირო წიგნში, თუ ის არა მხატვრული ნაწარმოები , არამედ მომხდარი რეალობის აღწერაა ? იმისათვის, რომ წმინდა იოანე მოციქულს შეძლებოდა ამის აღწერა, მას ეს უნდა განეცადა თავად . ამიტომ, ღმერთის მიერ და ანგელოზის სიტყვით , ეუწყა ეს წმინდა მოციქულს თაყვანისცემის თაობაზე , ( იგულისხმება ანგელოზის დამოკიდებულება მთხვევაზე)  ხოლო წმინდა იოანეს მხრიდან გამოვლენილ ამგვარ  თაყვანისცემაში, არაფერი იყო ცოდვისმიერი. სრულიად დარწმუნებული იმაში, რომ არანაირად არ სცოდავდა ამგვარი ქცევით. შესაბამისად , არც სინანული გამოუთქვამს ამის გამო, რადგან  იცოდა, რომ არაფერი ქონდა მოსანანიებელი.
უფლის ანგელოზის უარი პატივისცემის მიღებაზე თაყვანისცემის სახით უტოლდება იმ უარს, რომელზეც საუბრობდა წმინდა პავლე მოციქული : ,, ამიტომაც თუ საჭმელი აცთუნებს ჩემს ძმას, აღარასოდეს შევჭამ ხორცს, რათა არ ვაცთუნო იგი."(1 კორ: 8. 13). ასეთმა უარმა შეიძლება იმოქმედოს დადებითად მხოლოდ იმ შემთხვევაში, თუ არსებობს ცდუნების საშიშროება ვინმეს სუსტი სინდისისთვის, ხოლო თუ ცდუნების საშიშროება არ დგას , მაშინ არც იმის საჭიროებაა, უარი თქვას იმაზე, რაც აკრძალული არ არის  ღმერთის მიერ.
ასეთია ლოგიკური ახსნა და გააზრება ზემოთ ხსენებული გარემოებისა.სხვა შემთხვევაში, ან წმინდა იოანე გამოიყურება არასათანადოდ მოციქულებრივი პატივისა  ( თითქოს მას ელემენტარული რამეები არ ესმოდა) , ან თავად ანგელოზშია მიზეზი  ( თითქოს ის შეუდგა არაანგელოზებრივ საქმეს, დაიწყო რა მცნებების მიცემა წმინდა  იოანესთვის). 

 

თემის დასასრულს, აუცილებელია გარკვეული დაზუსტებების გაკეთება. მე-5 ნაწილში ვახსენე ის, რაც ქრისტემ უთხრა ფილადელფიის ეკლესიის ანგელოზს:,, აჰა, სატანის საკრებულოდან(სინაგოგიდან) გადმოგცემ იმათ, რომელნიც ამბობენ, იუდეველნი ვართო, და არ კი არიან, არამედ ცრუობენ. აჰა, მე ვაიძულებ მათ, მოვიდნენ, ფეხქვეშ ჩაგივარდნენ და თაყვანი გცენ, რათა აღიარონ, რომ მე შეგიყვარე" (გამოცხ. 3:9). ჩვენ აქ ვხედამთ , რომ სიტყვით <<ფეხქვეშ ჩაგივარდნენ და თაყვანი გცენ>>-ს წინ უსწრებს სიტყვა : <<აჰა, მე ვაიძულებ მათ>> ანუ იუდეველების მიერ თაყვანისცემა იქნება აღსრულებული არა მხოლოდ ქრისტეს ნებასთან თანხმობით , არამედ უშუალოდ ქრისტეს მიერსულიწმინდის მოქმედებით  - <<მე ვაიძულებ მათ.. რომ თაყვანი გცენ>>.

აზრი იმის შესახებ ,  რომ ღმრთისათვის შესაძლოა სათნო იყოს, არა საკუთრივ მისდამი, არამედ მისი მსახურისადმი თაყვანისცემა (,, შენი ფეხების წინაშე"), ზოგიერთებს უცნაური ჰგონია და სრულიად  უცხო წმ.წერილის სულისათვის. ამიტომაც ქრისტეს ამ სიტყვებს გამოცხადებაში ( 3:) ისეთ ინტერპრეტაციებს უძებნიან სექტანტები, რომ მოხდეს თაყვანისცემის უარყოფა . ისინი ამბობენ, რომ ამგვარი ,თაყვანისცემა, გაგებული უნდა იყოს სულიერი შინაარსით და არა ანბანური ზედმიწევნითობით ( ბუკვალურად ) და რა გამოდის ? ანუ, იმას ამტკიცებენ, რომ თითქოს ქრისტე საუბრობდა არა პირდაპირი გაგებით ფილადელფიის ანგელოზისადმი თაყვანისცემაზე ,  არამედ სულიერი გაგებით ,,თაყვანისცემაზე" ბრჭყალებში.. გამოდის, რომ პირდაპირი გაგება თაყვანისცემისა აკრძალულია, როგორც კერპთთაყვანისცემა, ხოლო სულიერი- დაშვებულია და სათნოა ღვთისათვის . როგორ სიბეცემდე შეიძლება მივიდეს სექტანტური აზროვნება .

ეს აზრი ეწინააღმდეგება წმინდა წერილის ერთ-ერთ მთავარ იდეას, რომელიც მდგომარეობს იმაში, რომ თუ ცოდვის ჩადენა აიკრძალა პირდაპირი, ფიზიკური გაგებით, მაშინ ის ასევე აკრძალულია სულიერი გაგებითაც . თუ ფიზიკური მრუშობა აკრძალულია, მაშინ ასევე აკრძალულია სულიერი მრუშობა გულში, ჩადენილი ყოველგვარი გარეგანი ფორმების გარეშე. იგივე ეხება ყველა სხვა ცოდვას, რადგან ცოდვის აქტი ,ისევ როგორც სათნოების, ჯერ აღესრულება გულში განზრახვის სახით და მერე მოქმედებაში .

ამიტომ, თუ ღვთის მსახურის ფიზიკური თაყვანისცემა კერპთაყვანისმცემლობაა, მაშინ მისი სულიერი თაყვანისცემა სხვა არაფერია, თუ არა სულიერი კერპთაყვანისმცემლობა. წმინდა წერილის ერთ-ერთი მთავარი აზრი არის ის, რომ როგორიც არ უნდა იყოს ჩადენილი ცოდვა - ფიზიკურად თუ მხოლოდ სულიერად - ორივე შემთხვევაში ეს არის  ცოდვა.

კიდევ, რაც საჭიროა ითქვას, არის ის , რომ მე-3 ნაწილში ვამბობ, რომ აუცილებელია მოხდეს დიფერენციაცია ამ ორ ცნებას  - ,,თაყვანისცემასა" და ,,მსახურებას" შორის და რომ პირველი, შეიძლება განეკუთვნოს არა მხოლოდ ღმერთს, არამედ ანგელოზებსაც  და ადამიანებსაც, ხოლო მეორე ანუ ,,მსახურება" მხოლოდ და მხოლოდ ღმერთისადმია განკუთვნილი. ამიტომაც, ჩვენ წმინდანებს( მათ ხატებს) ვეთაყვანებით , მაგრამ არ ვემსახურებით, მათი თაყვანისცემით ვემსახურებით ღმერთს, რომელმაც კეთილინება მათში გაბრწყინება, რაზეც თავად თქვა სახარებაში: ,,დაე, ასევე ნათობდეს თქვენი ნათელი კაცთა წინაშე, რათა ისინი ხედავდნენ თქვენს კეთილ საქმეებს და ადიდებდნენ მამას თქვენსას ზეციერს."(მათ.5) ამასთან დაკავშირებით, შეიძლება კიდევ ერთი გაუგებრობა წარმოიშვას . თუ კი მსახურება,მხოლოდ ღმერთს მიემართება, მაშინ როგორ ამბობს მოციქული პავლე : «ვინაიდან ემსახურებოდით და ახლაც ემსახურებით წმიდათ.» (ებრ . 6:10)?

 

ეს  არის თარგმანის პრობლემა. აქ სრულიად განსხვავებული ბერძნული სიტყვაა გამოყენებული. ღვთისადმი მსახურების აღსანიშნად ახალ აღთქმაში ,  გამოყენებულია ტერმინი „ლატრია“, ხოლო ადამიანის მსახურების აღსანიშნად - „დიაკონია“. ებრაელების 6:10-ის ბერძნულ ტექსტში ფრაზა „ემსახურო  და მსახურება“  გამოიყურება, როგორც  διακονήσαντες… καί διακονούντες [diakonisantes… ke diakonuntes]. რაც შეეხება ღმრთის მსახურებას, სხვაგვარად არის «და მის წინაშე სიწმინდითა და სიწრფელით მსახურება [λατρεύειν / ლატრევინ] » (ლუკა 1:75); „...მარხვით და ლოცვით ემსახურებოდა  [λατρεύουσα / latrafisa] ღმერთს დღედაღამ“ (ლუკა 2:37).

ერთადერთი შემთხვევა, როდესაც „ლატრია“ ღმერთს არ მიემართება , გვხვდება ებრაელთა მიმართ ეპისტოლეში :„მღვდლები <...>, რომლებიც მსახურებენ  [λατρεύουσιν / latrefusin] ზეციერის ხატსა და ჩრდილს“ (8:4-5);„...კარვის [λατρεύοντες / latrevontes] მსახურები“ (13:10). აქ საუბარია ზეციური ხატისა და ჩრდილის მსახურებაზე („ლატრია“), ე.ი. კარვებზე , მაგრამ ვინაიდან კარავი , სამგანზომილებიანი სიმბოლური ხატის  შუამავლის როლს ასრულებდა, რომელიც ღმერთმა მისცა ადამიანებს, როგორც ერთგვარი მითითება საკუთარ თავზე ,ამიტომ  მსახურება ამ ხატისა იყო იგივე ღვთისმსახურება , ანუ აქ ,,ლატრია" მიემართება ღმერთს , არა უშუალოდ, არამედ მეშვეობით .

ზოგადად, იმ ყოველივეს გათვალისწინებით, რაც ამ ტექსტებში ითქვა ,შეგვიძლია გარკვეული დასკვნის გაკეთება .  წმინდა წერილი გვასწავლის, რომ პატივი უნდა ვცეთ არა მხოლოდ ღმერთს, არამედ მის ქმნილებებს - ადამიანებს და ანგელოზებს. პატივის მიგება  შეიძლება გამოიხატოს ფიზიკური თაყვანისცემის სახით და ამგვარ თაყვანისცემაში არაფერია დანაშაულებრივი და დასაძრახი .ერთადერთი, რაც არ უნდა გაკეთდეს ქმნილებებთან მიმართებაში, არის მათი მსახურება, რომელიც მხოლოდ ღმერთს უნდა მიემართებოდეს .ამ მსახურებას ახალ აღთქმაში ჰქვია „ლატრია“ და სწორედ ეს მსახურებაა აკრძალული ქმნილებისადმი  და არა თაყვანისცემა , როგორც ასეთი . ქმნილებისადმი თაყვანისცემა, მაშინ იქცევა უსჯულოებად და უკანონობად, როდესაც ის ერწყმის ,,ლატრეას".წმინდა წერილში, როგორც ზემოთ ვიხილეთ  გამონაკლისი მხოლოდ წმინდა საგნებზეა დაშვებული, რომელთა მეშვეობითაც აღესრულება  ღვთის მსახურება .

ამგვარად, დავასრულეთ ჩვენი მსჯელობა და ვფიქრობთ, რომ სრულიად საცნაური გავხადეთ თაყვანისცემის ფენომენის არსი , როგორც ღმერთთან,ისე ქმნილებასთან მიმართებაში .

 

ავტორი  :  მ. მ